نقدی بر کتاب کیسانیه (تاریخ، ادبیات)

موضوع این مقاله نقد و بررسی آراء وداد القاضی مولف کتاب کیسانیه درباره آن مذهب است که به روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع انجام گرفته است. با توجه به تسلط وداد القاضیبر ادبیات عرب وی به خوبی از عهده استفاده از منابع متقدم عربی و اسناد خطی مربوط به موضوع برآمده است. مولف از اشعار شاعران کیسانی و هم از دیدگاه های و ردیه های مخالفان آنان برای تحلیل نقاط تاریک تاریخ کیسانیه بیشترین بهره را برده و به خلاقیت های مهمی دست یافته است، اما با وجود این برای بررسی نقاط مبهم تحولات مربوط به کیسانیان گمان هایی در اثرش را مطرح کرده است که برخی از آنها با شواهد تاریخی همخوانی ندارد.مولف عبدالله بن سبا  را که محققان درباره وجود تاریخی وی تردید جدی دارند واقعیت تاریخی دانسته و در موارد بسیاری اقدامات سبئیه را محور بحثش قرار داده است وی سخنان  علی(ع) درباره فرزندش محمد را هم جامع مورد بررسی قرار نداده است. همچنین مولف برخی اقدامات غالیان پس از مختار را به خود وی نسبت داده است ودادالقاضی در بحث از تطور مفهوم رجعت و غیبت، از کنکاش آیات قرآنی و روایات نبوی در این باره غفلت ورزیده است.