نظریه ی فعالیت مجرمانه ی مشترک در پرتو آراء دادگاه کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق

شعبه ی تجدیدنظر دادگاه کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق، در جریان رسیدگی و صدور رای در پرونده ی تادیچ در پانزدهم ماه ژوئیه ی سال 1999 میلادی، برای نخستین بار مفهوم فعالیت مجرمانه ی مشترک را به شکلی ساختارمند همراه با دسته بندی سه گانه از آن، به عنوان یک نظریه ، شناسایی کرد. فعالیت مجرمانه ی مشترک نوعی از انواع مسوولیت کیفری برای افرادی است که در قالب یک گروه مجرمانه دست به اقداماتی در جهت نیل به هدف، طرح یا برنامه ی مجرمانه ی مشترک می زنند که در صورت جمع شرایط، همگی آنان مسوول جرم ارتکاب یافته در اثر فعالیت گروه هستند. طبع غالب جرایم جنگی مبنی بر دسته جمعی بودن ارتکاب آن ها، عدم ضرورت احراز مسوولیت کیفری سبک تر برای معاونین نسبت به مباشرین جرم به لحاظ هم سانی سوء نیت آنان، افزایش آثار بازدارندگی، پیگیری شخصی کردن مجازات ها و توانایی انطباق هرچه بیشتر با موازین انصاف و عدالت، از جمله ی مبانی و اهداف این نظریه است که همراه با انتقادات وارد بر آن ، نیاز به بررسی دقیق حقوقی دارد. این سبک از مسوولیت کیفری دارای تمایزاتی با سایر انواع مسوولیت کیفری نظیر شرکت و معاونت در جرم و مسوولیت مقام مافوق، و گاهی هم پوشانی با آن ها است که در صورت پذیرش تمامی این موارد در یک نظام حقوقی، برای جلوگیری از خلط و فراهم آوردن امکان تصمیم گیری مناسب از سوی دادگاه، می بایست از یکدیگر تمییز داده شوند.