اثر الیسیتورهای قارچی و مخمری بر تولید تروپان آلکالوئیدهای گیاه بذرالبنج در شرایط کشت درون شیشه

گیاه بذرالبنج (Hyoscyamus niger) گیاه علفی و چند ساله از خانواده سیب زمینی بوده که مانند دیگر گیاهان این خانواده نظیر شابیزک و تاتوره، بطور انحصاری تروپان آلکالوئیدهای دارویی هیوسیامین و اسکوپولامین را تولید می کند. این ترکیبات ارزشمند دارویی، دارای اثرات آنتی کولینرژیک بوده و مهارکننده رقابتی استیل کولین، ضد اسپاسم و آرام بخش می باشند. یکی از راهکارهای مقرون به صرفه جهت افزایش تولید ترکیبات موثره در گیاهان دارویی، استفاده از الیسیتورهای زیستی و غیرزیستی می باشد. در این پژوهش، اثر قارچ Piriformospora indica و مخمر Yarrowia lipolytica بر میزان رشد و تولید تروپان آلکالوئیدهای دارویی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان مورد بررسی قرار گرفت. گیاهچه های بذرالبنج، به مدت دو هفته در محیط کشت حاوی قارچ و مخمر قرار داده شدند. نتایج افزایش میزان وزن تر و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز در گیاهچه های تیمار شده با قارچ و مخمر نسبت به گیاهچه های شاهد را نشان داد. میزان هیوسیامین در اندام هوایی و میزان اسکوپولامین هم در ریشه و هم در اندام هوایی گیاهچه های تیمار شده با قارچ اندوفیت نسبت به گیاهچه های شاهد افزایش معنی دار یافت. همچنین میزان اسکوپولامین در ریشه و بخصوص اندام هوایی گیاهچه های تیمار شده با مخمر، بطور قابل توجهی در مقایسه با گیاهچه های شاهد افزایش نشان داد. بنابراین، قارچ P. indica و مخمر Y. lipolytica، می توانند بعنوان الیسیتور زیستی مناسب، جهت افزایش میزان متابولیت های ثانویه دارویی و زیست توده در گیاه بذرالبنج مورد استفاده قرار گیرند.