مقایسه اثرات دوزیمتریکی و زیست پرتویی روش های مختلف پرتودرمانی با شدت تعدیل شده با توجه به حجم مشترک بین بافت هدف با اندام های بحرانی رکتوم و مثانه در بیماران دچار سرطان پروستات

یکی از روش های پرکاربرد پرتودرمانی پروستات، پرتودرمانی با شدت تعدیلی (Intensity-modulated radiation therapy, IMRT) می باشد که با روش های مختلفی انجام می شود. هدف این پژوهش، مقایسه اثرات دوزیمتریکی و زیست پرتویی روش های مختلف IMRT پروستات با توجه به درصد حجم مشترک بین بافت هدف و اندام های بحرانی به عنوان متغیر آناتومیکی بیماران بود.
این پژوهش، مطالعه ای مقطعی، تحلیلی و کمی بود که از فروردین 1395 تا خرداد 1397 در مرکز پرتودرمانی بیمارستان شهدای تجریش و گروه فیزیک پزشکی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. چهار روش پرتودرمانی IMRT (9، 7 و 5 میدانه و خودکار) بر روی تصاویر سی تی 63 بیمار طراحی شدند. اثرات زیست پرتویی بر اندام های حیاتی (مثانه و رکتوم) و همچنین بافت هدف با روش سریالیتی نسبی محاسبه گردید. نتایج روش های مختلف پرتودرمانی با یکدیگر بر مبنای متغیر آناتومیکی مقایسه شدند.
برای بیماران با حجم مشترک بین صفر تا 15%، اختلافی بین متغیرهای زیست پرتویی در روش های مختلف IMRT مشاهده نشد. با افزایش درصد حجم مشترک، احتمال های کنترل تومور و کنترل تومور بدون آسیب، کاهش و احتمال آسیب به بافت نرمال، افزایش داشتند. در تمام مقادیر حجم مشترک، روش های 9 و 7 میدانه با یکدیگر تفاوت معناداری نداشتند (0/06=P). در حجم های مشترک بیشتر از 30%، روش های 9 و 7 میدانه مقادیر زیست پرتویی بهتری داشتند (0/009=P).
در بیماران با درصد حجم مشترک پایین، می توان از هر کدام از روش های IMRT استفاده کرد، اما در حجم های مشترک بالا (>30%) روش های 9 و 7 میدانه نتایج مناسب تری دارند. می توان به جای روش 9 میدانه به ویژه در مواردی با عدم قطعیت زیاد در تنظیم بیمار، از روش 7 میدانه استفاده کرد.