بررسی شرایط فیزیکوشیمیایی تشکیل کوارتزهای خودشکل رنگی منطقه قهرود بر اساس شواهد سنگ نگاری و مطالعات میانبارهای جامد و سیال

توده گرانیتوییدی قهرود با ترکیب گرانیت تا گرانودیوریت و تونالیت به سن میوسن، در 40 کیلومتری جنوب باختر کاشان واقع است. فعالیت های گرمابی به دنبال نفوذ این توده باعث تشکیل بلورهای کوارتز درشت، خود شکل و رنگی در شکستگی ها و حفرات موجود در لیتولوژی های مختلف منطقه شده است. انواع بلورهای کوارتز به لحاظ تنوع رنگی شامل کوارتزهای شفاف، نیمه شفاف، سبز کم رنگ، زرد، سیاه، پایه دودی، پایه قهوه ای متمایل به قرمز و کوارتزهای روتیل دار هستند. مطالعات ترکیب شیمیایی بلورهای کوارتز و میانبارهای سیال و جامد داخل آنها نشان می دهد که عوامل فیزیکی و شیمیایی از جمله دما، فشار، ترکیب توده نفوذی، سنگ میزبان و سیال گرمابی، رخداد دگرسانی و شرایط pH و Eh در تشکیل بلورهای کوارتز رنگی و خود شکل قهرود دخیل بوده اند. میانبارهای جامد موجود در کوارتز احتمالا به دو صورت تشکیل شده اند: 1) تامین عناصر مورد نیاز برای تشکیل کوارتز و میانبارهای جامد از طریق سیال و سپس محصور شدن این میانبارها در بین لایه های رشد بلورهای کوارتز؛ 2) ورود مستقیم ذرات بسیار ریز از کانی ها در لایه های رشد بلوری و تشکیل بلورهای کوارتز با رنگ های متفاوت. بلورهای دودی را می توان به دلیل جانشینی عنصر Si با Al و همچنین حضور عناصر U و Th دانست. رنگ قرمز در کوارتزها به دلیل حضور سوزن های روتیل تشخیص داده شد. بلورهای سیاه رنگ در شرایط اکسیدان و pH تقریبا بالا با رسوب اولیه مگنتیت و پس از آن اکسیدهای منگنز در لایه های پایانی رشد بلور تشکیل شده اند. بلورهای سبز رنگ حاصل رخداد دگرسانی های کلریتی و اپیدوتی در سنگ های مجاور و دربرگیرنده هستند.