برآورد تبخیر و تعرق مرجع ایستگاه های تبریز و اردبیل با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی

برآورد نیاز آبی گیاهان یکی از مهم ترین نیازهای بخش کشاورزی محسوب می شود که می تواند نقش مهمی در استفاده صحیح از منابع آب کشور ایفا کند. اولین گام در محاسبه نیاز آبی گیاهان، برآورد تبخیر و تعرق بالقوه می‎باشد. با توجه به اینکه برآورد تبخیر و تعرق بالقوه نیاز به فراسنج های متعدد هواشناسی دارد، هدف این تحقیق بدست آوردن روابط ساده تر با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی برای محاسبه تبخیر و تعرق در دو ایستگاه اردبیل و تبریز می باشد. برای این منظور در ابتدا از فراسنج های دما (بیشینه، متوسط وکمینه)، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، بارش و سرعت باد در مقیاس روزانه و در فاصله سال های 1962-2015 برای تبریز و 1992- 2015 برای اردبیل استفاده گردید. نتایج تحلیل مولفه های اصلی این تعداد فراسنج را برای ایستگاه های تبریز و اردبیل به ترتیب به دو و سه مولفه تقلیل داد. این مولفه ها در تبریز حدود 78 درصد از تغییرات فراسنج های ورودی و در اردبیل 83 درصد را توجیه می کنند. با استفاده از این مولفه ها، معادله های جدیدی برای محاسبه تبخیر و تعرق بالقوه بدست آمد. نتایج مدل سازی تبخیر و تعرق نشان داد مقدار ضریب تبیین در مدل های خطی چندگانه بدست آمده بین مولفه های اصلی (PC) و تبخیر و تعرق روزانه برای ایستگاه تبریز در دوره واسنجی و صحت سنجی به ترتیب برابر 53/0 و 69/0 و برای اردبیل 71/0 و 73/0 می باشد. همچنین مقادیر ضریب نش نیز برای ایستگاه تبریز 61/0 و 61/0 و برای اردبیل 71/0 و 73/0 می باشد که نشان دهنده کارایی مناسب مدل های بدست آمده است. همچنین نتایج نشان داد که تبخیر و تعرق در تبریز به شدت تابع تغییرات فراسنج دما، رطوبت نسبی و ساعات آفتابی و در اردبیل به شدت تابع فراسنج دما می باشد.