آویشن ایرانی (Thymus persicus): گیاهی حاوی متابولیت های فعال با اثرات آنتی اکسیدانتی، ضددیابتی و ضد آلزایمری

گیاه دارویی آویشن ایرانی (Thymus persicus) از جمله گیاهان بومی ایران است که جوشانده و عصاره های آن استفاده های غذایی و دارویی فراوانی دارند. بررسی محتوای متابولیتی عصاره های گیاه آویشن ایرانی و تعیین بهترین عصاره از نظر میزان قدرت آنتی اکسیدانتی و خواص ضددیابتی و ضدآلزایمری. میزان محتوای فنلی، فلاونوئیدی و تاننی نمونه ها، به ترتیب با معرف های فولین- سیکالتیو، AlCl3 و فولین- دنیس اندازه گیری شد و برای تعیین محتوای ساپونینی، روش وانیلین- سولفوریک اسید به کار رفت. بررسی قدرت آنتی اکسیدانتی عصاره ها با چهار روش مهار رادیکال های آزاد DPPH و OH، روش فسفومولیبدنیوم و تعیین قدرت کیلیت کنندگی یون فروس انجام شد. برای بررسی قدرت ضددیابتی نمونه ها میزان اثر بازدارندگی آنها بر فعالیت دو آنزیم آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز و برای بررسی قدرت ضدآلزایمری، از اندازه گیری اثر مهاری نمونه ها بر روی دو آنزیم استیل و بوتیریل کولین استراز استفاده شد. جوشانده و عصاره هیدروالکلی گیاه آویشن ایرانی دارای ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی و تاننی بالاتری نسبت به عصاره های دیگر بودند. از نظر محتوای ساپونینی عصاره اتیل استاتی دارای بیشترین مقدار بود. بر اساس نتایج تست های آنتی اکسیدانتی جوشانده و عصاره هیدروالکلی بالاترین پتانسیل را داشتند. در تست های ضددیابتی (مهار آنزیم های آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز) و ضدآلزایمری (مهار آنزیم های استیل و بوتیریل کولین استراز) نیز جوشانده و عصاره هیدروالکلی قدرت بالایی نشان دادند و به شکل معنی داری در مقایسه با دیگر عصاره ها اثر مهاری بالاتری داشتند. قدرت بالای جوشانده و عصاره هیدروالکلی گیاه آویشن ایرانی از نظر اثر آنتی اکسیدانتی و خواص ضددیابتی و ضدآلزایمری را می توان به مقدار بیشتر ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی و تاننی در این عصاره ها ارتباط داد.