بررسی تاثیر اسید آبسیسیک (ABA) در رفع تنش خشکی در سوسن چلچراغ (Lilium ledebourii Boiss) در شرایط درون شیشه ای

چکیده سوسن چلچراغ گونه ای در معرض انقراض، وحشی و بومی نواحی جنگلی و مرطوب ایران است که پتانسیل بسیار بالایی به جهت زیبایی منحصر به فرد در بازارهای گل ایران و جهان دارد. کمبود آب منجر به پاسخ های فیزیولوژیکی زیادی در گیاهان می شود که در نهایت منجر به کاهش عملکرد و کیفیت محصول می شود. عواملی در پاسخ گیاهان نسبت به تنش خشکی دخیل هستند و برخی از مکانیسم هایی که گیاه برای مبارزه با اثرات تنش خشکی استفاده می کند، توسط اسید آبسیسیک کنترل می شود. لذا هدف از این تحقیق بررسی تاثیر این ماده در رفع اثرات تنش خشکی اعمال شده توسط پلی اتیلن گلیکول در گیاه سوسن چلچراغ در شرایط درون شیشه ای بود. آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار در آزمایشگاه کشت بافت گروه علوم باغبانی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. گیاهچه های به دست آمده در محیط کشت MS بدون هورمون، در محیط کشت MS حاوی غلظت های مختلف پلی اتیلن گلیکول (0، 15، 30 و 60 گرم بر لیتر) و اسید آبسیسیک (0، 1، 10 و 100 مایکرومولار) کشت شدند. شاخص های رشدی مثل تعداد سوخک، وزن تر و اندازه سوخک، تعداد و طول ریشه، وزن تر گیاه، تعداد برگ و تعداد فلس و همچنین برخی صفات فیزیولوژیک و متابولیت های ثانویه شامل محتوی پرولین، محتوی کلروفیل و میزان آنتوسیانین، ترکیبات فنولی و فلاونوئیدها، 70 روز بعد از شروع کشت اندازه گیری شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که تیمار گیاهچه ها با PEGو ABA به طور معنی داری (01/0 p≤) شاخص های مورد مطالعه را تحت تاثیر قرار داد. با توجه به مقایسه میانگین داده ها با افزایش شدت تنش خشکی، میزان شاخص های رشدی گیاه مثل تعداد سوخ، تعداد ریشه، تعداد برگ، قطر سوخ، وزن تر سوخ، وزن تر گیاه فلس و طول ریشه سوسن چلچراغ کاهش یافت. کاربرد غلظت های پایین ABA (1 و 10 مایکرومولار) باعث افزایش رشد گیاه ولی کاربرد غلظت بالاتر این ماده (100مایکرومولار) باعث کاهش رشد تحت شرایط تنش خشکی شد. تجمع ترکیبات فنولی، محتوی آنتوسانین، فلاونوئیدها و پرولین به ترتیب 5/5، 5/4، 15/3، 15/2 برابر نسبت به شاهد بیشتر بود ولی کاهش چشمگیر در میزان کلروفیل برگ گیاهچه های درون شیشه ای تنش دیده کاهش چشمگیری در مقایسه با شاهد وجود داشت. کاربرد ABA در محیط کشت در شرایط تنش خشکی باعث افزایش غلظت پرولین، میزان آنتوسیانین کل، فلاونوئیدها و میزان ترکیبات فنولی شد. این افزایش غلظت در متابولیت های ثانویه و محلول های سازگار ممکن است باعث رشد بیشتر گیاهچه ها در شرایط تنش خشکی شده است. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش رشد و سوخ دهی در گیاه سوسن چلچراغ شد. استفاده از ABA در محیط کشت در غلظت های کم، سبب افزایش رشد رویشی با افزایش تولید متابولیت های ثانویه و محلول های سازگار گردید، ولی این ترکیب در غلظت های بالاتر اثر بازدارندگی روی گیاهچه های درون شیشه ای از خود نشان داد.