رابطه بین تحولات زمین های الگودار با تغییرات زمانی و مکانی غلظت ترکیبات شیمیایی کفه نمکی پلایای سهل آباد (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی)

محیط حساس پلایا به مثابه یکی از بزرگ ترین منابع معدنی، جایگاه ویژه ای در فعالیت های اقتصادی دارد. ترکیبات شیمیایی موجود در پلایا برای خاک بسیار ضروری بوده و به منظور حاصلخیزی خاک کشاورزی مورد بهره برداری قرار می گیرد. پلایای سهل آباد در استان خراسان جنوبی به سبب داشتن دریاچه های اتفاقی شور، اراضی مرطوب، پوسته های نمکی، توده های نمک سطحی و زمین های الگودار، چشم انداز ژئومورفولوژیک ویژه ای ایجاد کرده و از سوی ساکنان مورد بهره برداری های معدنی و کشاورزی قرار می گیرد. مسئله بهره برداری غیر اصولی و بیش ازحد منابع معدنی پلایای سهل آباد، ضمن بروز تحولات غیر طبیعی در چشم انداز ژئومورفولوژی پلایا می تواند باعث تشدید مخاطرات ناشی از فرسایش بادی ازطریق افزایش بار رسوب قابل حمل شود. در این بررسی درصد تغییرات برخی از عناصر شیمیایی شامل کلرید سدیم، سدیم و ژیپس با کمک داده های ماهواره ای در طی دو دوره زمانی محاسبه شده است. درصد تغییرات زمین های الگودار نیز با کمک تجزیه و تحلیل الگو و بافت اولین جزء اصلی تصاویر ماهواره ای محاسبه شده است. درنهایت، رابطه همبستگی بین این دو گروه از تغییرات در سطح کفه نمکی پلایا بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که توده های نمک در سطح خاک پلایا غالبا از کلرید سدیم و ژیپس تشکیل شده و یکنواخت نبودن توزیع مواد شیمیایی محلول در محدوده چشم انداز پلایا سبب تنوع در تشکیل زمین های الگودار شده است؛ همچنین بررسی رابطه بین تغییرات به وجودآمده در غلظت ترکیبات شیمیایی مورد بررسی با یکدیگر همبستگی ضعیفی را نشان می دهد. درنهایت بررسی رابطه بین تغییرات ترکیبات شیمیایی با تغییرات به وجودآمده در زمین های الگودار کفه پلایا وجود همبستگی از نوع مثبت و ضعیف در سطح معنی داری 05/0 = α را نشان می دهد. بیشترین اثرگذاری در بین ترکیبات شیمیایی مورد بررسی بر تحولات زمین های الگودار کفه پلایا مربوط به تغییرات غلظت ترکیب شیمیایی سدیم با مقدار همبستگی حدود 35/0 است.