برآورد هدر رفت خاک ناشی از برداشت محصول سیب زمینی در دشت قروه و دهگلان، استان کردستان

فرسایش خاک یکی از مخاطراتی است که به طور تدریجی با اثرات محلی و برون محلی خود، باعث افت کیفیت خاک، تخریب اراضی، آلودگی آب های سطحی، کاهش ظرفیت مخازن سدها و در نهایت تهدید امنیت غذایی بشر می شود. در مقایسه با انواع مختلف فرسایش، هدررفت خاک ناشی از محصولات کشاورزی کم تر مورد توجه محققان قرار گرفته است. بدین ترتیب هدف از این مطالعه برآورد هدررفت خاک ناشی از برداشت محصول سیب زمینی در دشت قروه و دهگلان، کردستان می باشد. به این منظور، تعداد بیست نمونه سیب زمینی با وزن 5 کیلوگرم از اراضی دیم و کشت آبی در منطقه مورد مطالعه برداشت شد. در آزمایشگاه پس از شست و شوی نمونه ها مخلوط آب و خاک از کاغذ صافی عبور داده شد و خاک باقیمانده روی کاعذ صافی خشک و مقدار هدررفت خاک تعیین شد. نتایج نشان داد میزان هدررفت خاک نمونه ها حدود 4/13 الی 4/40 گرم بر کیلوگرم می باشد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که بین مقدار هدررفت خاک از کاربری با کشت دیم و کشت آبی در سطح 95 درصد تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل خوشه اینمایانگر ارتباط ضعیف بین نمونه های برداشت شده از کاربری های مختلف بود. میزان هدررفت خاک برآورد شده از 4/80490 هکتار در 10 سال گذشته برابر با 52/72374 تن بود که به طور میانگین 7237 تن در هر سال است. همچنین میانگین هدررفت خاک ناشی از برداشت سیب زمینی از 66/0 تا 14/1 تن بر هکتار بر محصول برداشت شده متغیر است. نتایج این مطالعه اثبات می نماید که هدررفت خاک در اثر برداشت محصولات می تواند از نظر کمی در ردیف هدررفت خاک در اثر فرآیند فرسایش آبی قلمداد گردد که لازم است مورد توجه محققان و برنامه ریزان عرصه کنترل فرسایش و حفاظت خاک قرار گیرد.