بررسی تاثیر کاشت تاغ زارها بر منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت جعفریه قم)

ازجمله گیاهان سازگار با مناطق خشک و نیمه خشک، گونه‎های مختلف جنس تاغ هست که به دلیل برخورداری از شرایط مناسب ساختاری و سیستم ریشه‎ای عمیق و مناسب، قادر به استفاده از منابع آب زیرزمینی هستند؛ لذا درک و پذیرش تاثیر تاغ بر منابع آبی محدود موجود در این مناطق به مدیریت بهتر منابع آبی و اکوسیستم های طبیعی کمک خواهد کرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر جنگل‎های دست‎کاشت تاغ بر منابع آب زیرزمینی در دشت جعفریه قم می باشد. به‎منظور دست‎یابی به این هدف، ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره‎ای و بهره‎گیری از نرم افزار JMicroVision، تعداد پایه های تاغ موجود در این جنگل‎ها مورد شمارش قرارگرفت. سپس با استفاده از حداقل نیاز آبی سالانه هر پایه تاغ که بر اساس مطالعات لایسیمتری به‎دست آمده است، تعداد پایه‎های تاغ مازاد بر بارندگی منطقه و نیاز آبی آن‎ها محاسبه گردید. سپس با استفاده از نرم‎افزار GMS 8.3 و کدMODFLOW  ، وضعیت تراز سطح آب زیرزمینی دشت جعفریه مدل سازی گردید. بر اساس نتایج این پژوهش می‎توان گفت که تعداد 3746291 تاغ در دشت جعفریه وجود دارد که میزان تخلیه آب زیرزمینی توسط تاغ زارها برابر 194/56 میلیون مترمکعب برآورد گردید. نتایج حاصل از بررسی تراز آبخوان حاکی از آن بود که افت تراز آب زیرزمینی سالانه به طور متوسط 46/0 متر در دوره اول مطالعاتی (1380-1371) و 93/0 متر در دوره دوم (1391-1381) مطالعاتی بوده است. به عبارتی افت تراز آب زیرزمینی در دوره دوم 02/2 برابر دوره اول می باشد که این امر نشان‎دهنده افت شدید تراز آب زیرزمینی در دهه اخیر که کاشت تاغ صورت گرفته است، می باشد. هر چند اثرات مثبت تاغ کاری های موجود در رابطه با کاهش خسارات طوفان های گرد و غبار و ریزگردها در مقابل مصرف این حجم آبی را نباید نادیده گرفت.