نقش تغییرپذیری اقلیمی برالگوی زمانی و مکانی فرسایندگی باران (بررسی موردی: حوزه آبخیز فشند)

انرژی فرسایندگی باران، فاکتوری مهم و تاثیرگذار بر جداسازی ذرات خاک و انتقال آن ها می باشد و نقش مهمی در پتانسیل فرسایش منطقه دارد. شاخص های متفاوتی به منظور محاسبه فرسایندگی باران ارائه شده اند که بر مبنای ویژگی های باران از جمله مقدار، شدت، مدت، اندازه قطر قطره، انرژی جنبشی و یا ترکیبی از آن ها می باشند. همچنین تغییرات زمانی و مانی آن در برآورد مناطق حساس ضروری می باشد و به منظور مدیریت و حفاظت خاک در حوزه های آبخیز، آگاهی از میزان فرسایندگی باران در شرایط مختلف اقلیمی و تهیه نقشه فرسایندگی در هر دوره ضروری می باشد. در این پژوهش با هدف تعیین تاثیر شرایط متفاوت اقلیمی بر فرسایندگی باران در حوزه آبخیز فشند واقع در استان البرز، ابتدا از شاخص SPI به منظور تعیین دوره های خشکسالی، ترسالی و سال نرمال آبی هر ایستگاه استفاده شد. سپس اقدام به محاسبه شاخص EI30 در چهار ایستگاه باران سنج ثبات و محاسبه شاخص فورنیه اصلاح شده در یازده ایستگاه باران سنج معمولی و باران سنج ثبات در دوره های مختلف اقلیمی شد و روابط همبستگی بین EI30  با بارش 24 ساعته، بارش سالانه و فورنیه اصلاح شده برقرار شد. از این بین، بهترین رابطه بین شاخص EI30 و بارندگی سالانه با R2 =0.71 انتخاب شد. سپس روش های مختلف درون یابی زمین آماری مورد مقایسه قرار گرفت و نقشه های پهنه بندی فرسایندگی باران در دوره های خشکسالی، ترسالی، سال نرمال آبی و در کل دوره آماری 91-79 تهیه شد. نتایج نشان می دهد، نقشه های خروجی مطابق با الگوی تغییر پذیری اقلیمی نشان دهنده بیشترین میزان فرسایندگی باران در دوره ترسالی و کمترین میزان آن در دوره خشکسالی می باشند. البته نتایج نشان دادند که فرسایندگی در فصل تابستان در دوره خشک بیشتر از دوره تر است و این مسئله به دنبال کاهش پوشش حفاظتی زمین در سال های خشک خود موجب تشدید فرسایش در سال های خشک می شود. در حالی که تصور عمومی بر این است که به دلیل خشکسالی فرسایش نیز کمتر خواهد شد.