گزینش مراکز بهینه خدمات جهت توسعه نواحی روستایی؛ مطالعه موردی: دهستان غیزانیه شهرستان اهواز

شناسایی و ارزیابی امکانات و تنگناهای موجود، اولین گام مهم در فرآیند برنامه ریزی توسعه روستایی به شمار می رود. در این راستا، گزینش نقاط بهینه روستایی برای توزیع خدمات عمومی و همچنین سنجش درجه توسعه دهستان ها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ که این امر اغلب با استفاده از روش های کمی صورت می پذیرد. پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش AHP به گزینش مستعدترین مراکز، برای توزیع خدمات در سطح دهستان غیزانیه اهواز پرداخته است؛ سپس از فنون تصمیم گیری چندشاخصه نظیر؛ Vikor، Electre، Promethee،Topsis و نیز روش های مجموعه ادغامی مانند؛ Average ،Borda ،Copeland و Post، جهت تعیین درجه توسعه روستایی دهستان مذکور استفاده گردید. ماهیت و روش این پژوهش، توصیفی و تحلیلی بوده و به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی به شمار می رود. جمع آوری اطلاعات به دو صورت تکمیل پرسشنامه از 30 نفر کارشناس امور روستایی و داده های مرکز آمار ایران در سال 1390 انجام گرفت. تحلیل داده های پژوهش در محیط ArcGIS10.3 و نرم افزار Expert Choice، Excel و Visual Promethee انجام گرفت. یافته ها نشان داد که از میان نماگرهای منتخب پژوهش، معیار تراکم جمعیت با مقدار 0.261 درصد، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و معیارهای دسترسی به تاسیسات زیربنایی، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی و دسترسی به وسایل ارتباطی در مراتب بعد حائز اهمیت هستند. با توجه به نقشه پهنه بندی حاصل شده از تلفیق لایه های معیار، حدود چهار درصد از منطقه مورد مطالعه در موقعیت بسیار مناسب، دو درصد در محدوده مناسب، حدود 32 درصد در گستره نسبتا مناسب، حدود 52 درصد در قلمروی نامناسب و حدود 10 درصد از محدوده مورد مطالعه نیز در موقعیت کاملا نامناسب برای استقرار مراکز بهینه خدمات روستایی قرار گرفته اند. بدین ترتیب، دو روستای نزهه و غیزانیه بزرگ به عنوان توسعه یافته ترین روستای دهستان، دارای بیشترین پتانسیل برای ایجاد مراکز خدماتی در سطح ناحیه تشخیص داده شد.