فهم خوانش فقهای شیعه از محدوده اختیارات فقیه؛ مطالعه موردی ملا احمد نراقی، صاحب جواهر و امام خمینی (ره)

در مورد گستره اختیارات فقیه و ولی فقیه اختلاف در میان فقی هان موافق نظریه ولایت فقیه وجود دارد. در نتیجه با این پرسش روبرو هستیم که، سه فقیه تقریبا معاصر، یعنی صاحب جواهر، ملااحمد نراقی و امام خمینی(ره) از حدود و دامنه اختیارات فقیه و ولی فقیه چه نوع خوانش هایی داشته اند؟ هر سه فقیه مذکور با توجه به مبانی فقهی خود و با بهره گیری از ادله عقلی و نقلی، فقیه و ولی فقیه را جانشین پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) در تمام عرصه های حکومتی و سیاسی دانسته و او را همسان ایشان در لزوم اطاعت، ولایت و حکومت می دانند. این نوشته درباره فهم خوانش های فقهای سه گانه مذکور از مساله حدود و اختیارات فقیه و ولی فقیه در عصر غیبت است. بررسی های پژوهش حاضر نشان می دهد که ملا احمد نراقی باسود جستن از ضرورت اداره جوامع اسلامی در همه زمان ها و لزوم برخورداری جوامع از نظم و نظام اجتماعی جهت تمشیت امور و همچنین با به بهره گری از اجماع فقهای شیعه، به اختیارات وسیع فقیه در عصر غیبت می رسد؛ صاحب جواهر نیز پس از ایشان ولایت فقیه را ضروری مذهب دانسته و معلقد است که رستگاری جامعه اسلامی جز در سایه حکومت فقیه میسر نمی شود. بنابراین دایره حکومت فقیه گسترده بوده و هرگز در امورحسبیه ی مربوط به صغار و مجانین محدود نمی شود. امام خمینی(ره) نیز بر اساس مبانی کلامی خود ولایت فقیه را در ادامه ولایت ائمه دانسته، آن را امری می داند که تصورش موجب تصدیقش می شود و بر این اساس دایره ولایت فقیه را بر اساس مصلحت جامعه اسلامی محدود در چاچوب احکام فرعی فقیهی ندانسته و به اطلاق ولایت می رسد.