ارزیابی آنومالی های حرارتی و برودتی بین زمان حال و دوره سرد یخچالی پلیو پلئیستوسن با استفاده از شاخص های ژئومورفیک (نمونه موردی: حوضه آبریز کذاب یزد)

پژوهش های مختلف نشان داده‏اند در پلئیستوسن آب‏و‏هوای کره زمین دستخوش تغییرات متوالی شده؛ به گونه‏ای که گاه با کاهش دما و احتمالا افزایش بارش ها یخچال ها پیش ر وی و با افزایش دما یا کاهش بارش ها یخچال ها پس ر وی کرده‏اند. در این پژوهش، با استفاده از آمار دما در ایستگاه های کنونی و نقشه رقومی ارتفاعی، نقشه‏ هم‏دمای حال حاضر تهیه شد. در ادامه، بر پایه آثار ژئومورفیک یخچال ها، مانند آثار سیرک ها و دره های یخچالی و مورن های برجای مانده، با دو روش رایت و پورتر، برف‏مرزهای دائمی پلئیستوسن بازسازی و بر مبنای آن و همچنین همبستگی بین دما و ارتفاع نقشه هم دمای زمان گذشته ترسیم شد. یافته ها حاکی از کاهش درجه حرارت در گذشته در منطقه به مقدار 2/13 درجه سانتی گراد است. میانگین سالیانه حداقل دما در ارتفاعات 4/4- درجه برآورد شد. با کاهش دما عمده بارش‏ها به شکل برف بوده و زبانه‏های یخی بزرگی شکل گرفته که تا ارتفاع حدود 1750 متر، یعنی خط هم دمای 2/3 درجه سانتی‏گراد، پایین می‏آمده است. تفاوت های دمایی همچنین افزایش گرادیان دمایی، بیش از 8/0 درجه سانتی‏گراد، در آن دوره را نشان می‏دهد. حجم و ارتفاع بالای شیرکوه و جهت دامنه‏ها در محل استقرار و پایین آمدن خطوط برف‏مرز و تعادل آب و یخ اثر داشته است.