تاثیر تنش خشکی و اسید هیومیک بر رشد، عملکرد و شکر تولیدی چغندرقند (Beta vulgaris L.)

با توجه به قرار گرفتن ایران در اقلیم خشک و نیمه‏خشک جهان، توجه به اثرات تنش رطوبتی بر رشد گیاه چغندرقند ضروری به نظر می رسد. اسید هیومیک می تواند به طور مستقیم، اثرات مثبتی بر رشد گیاه بگذارد. رشد قسمت هوایی و ریشه گیاه چغندرقند (Beta vulgaris L.) توسط اسید هیومیک تحریک می شود، ولی اثر آن روی ریشه، برجسته تر است، حجم ریشه را افزایش داده و باعث اثربخشی سیستم ریشه می گردد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهرکرد با عرض جغرافیایی 32 درجه و 21 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 49 دقیقه شرقی و ارتفاع 2050 متر از سطح دریا در سال 1394 انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح مختلف تنش خشکی شامل حفظ رطوبت خاک در حد 100 % ظرفیت زراعی (بدون تنش)، حفظ رطوبت خاک در حد 85 % ظرفیت زراعی (تنش ملایم)، حفظ رطوبت خاک در حد 70 % ظرفیت زراعی (تنش متوسط) و حفظ رطوبت خاک در حد 45 % ظرفیت زراعی (تنش شدید) به عنوان عامل اصلی و کاربرد چهار سطح مختلف اسید هیومیک به صورت پودر HUMAX95%-WSG (شرکت بازرگان کالا) به نسبت های صفر، 2، 4 و 6 کیلوگرم در هکتار)) به صورت محلول پاشی در سه مرحله شامل مرحله چهار برگی، هشت برگی (پس از وجین) و شانزده برگی (پس از دومین مرحله خاک دهی) به عنوان عامل فرعی، اجرا شد. وزن شاخساره از ابتدای اندازه گیری ها روند افزایشی داشت ولی محدودیت آب باعث کاهش شیب افزایش وزن شاخساره شد و این کاهش شیب باعث شد تا در نهایت در تیمارهای تنش خشکی، حداکثر وزن شاخساره نسبت به تیمار شاهد، کاهش یافت. در همه سطوح آبیاری و غلظت های اسید هیومیک، شاخص سطح برگ تا اواسط فصل رشد روند افزایشی داشت و پس از آن نسبت به نیمه اول فصل رشد با شیبی ملایم تر، شروع به کاهش کرد. کاربرد اسید هیومیک باعث افزایش عملکرد ریشه شد و با افزایش مقدار اسید هیومیک، عملکرد ریشه نیز روند افزایشی نشان داد به نحوی که در هر سطح تیمار آبیاری، بیشترین عملکرد ریشه از تیمار 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و کمترین عملکرد ریشه از تیمار عدم کاربرد اسید هیومیک به دست آمد. کاهش آب مصرفی در تیمارهای 85، 70 و 45 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب باعث کاهش 5/0، 5/0 و 3/1 درصدی محتوای قند نسبت به تیمار شاهد شد. همچنین کاربرد 2 و 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک به ترتیب باعث 1/0 و 5/1 درصد کاهش محتوای قند شد، در حالی که کاربرد 4 کیلوگرم اسید هیومیک تاثیری بر محتوای قند نداشت. کاربرد اسید هیومیک باعث افزایش عملکرد ریشه شد به نحوی که در تیمارهای کاربرد 2، 4 و 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک، نسبت به تیمار عدم استفاده اسید هیومیک، عملکرد ریشه به ترتیب 6/41، 8/84 و 5/110 درصد افزایش نشان داد. کاربرد 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک در زراعت چغندرقند قابل توصیه می باشد.