بررسی خصوصیات بوم شناختی، ریختی و میزان اسانس پونه (Mentha longifolia L.) در برخی مناطق استان فارس و خراسان رضوی

پونه (Mentha longifolia L. syn. Mentha sylvestris L.) گیاه دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان می باشد. به منظور بررسی صفات مورفولوژیکی  Mentha longifolia L.از 10 رویشگاه در استان فارس و استان خراسان رضوی (سپیدان، بوانات، کوار، کازرون، فسا، تربت حیدریه، مشهد، نیشابور، کاشمر و چناران) در زمان گلدهی، نمونه گیری انجام شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه ها یادداشت برداری و از هر رویشگاه 10 نمونه گیاهی کامل انتخاب و 19 صفت کمی و کیفی برای هر اکوتیپ بررسی شد. نتایج نشان داد که تنوع قابل ملاحظه ای از نظر خصوصیات مورفولوژیکی در بین اکوتیپ ها وجود داشت. بازده متوسط تولید اسانس پونه در رویشگاه های مشهد 83/1 درصد، کاشمر 8/1 درصد، چناران 87/0 درصد، تربت حیدریه 25/1 درصد، نیشابور 27/1 درصد، سپیدان 75/1 درصد، بوانات 55/1 درصد، کوار 75/1 درصد، کازرون 17/1 درصد، فسا 37/1 درصد تعیین شد. آنالیز همبستگی، وجود همبستگی مثبت و معنی داری بین برخی صفات مهم همچون ارتفاع گیاه با تعداد ساقه فرعی  (r=0.5)و تعداد گل (r= 0.59) را نشان داد. تجزیه به عامل ها نشان داد که صفاتی همچون طول برگ، عرض برگ و نوک پهنک با قرار گرفتن در مولفه اول بیشترین سهم در توجیه تغییرات داده ها را به خود اختصاص داد. تجزیه خوشه ای، جمعیت های مورد مطالعه را در 4 گروه مجزا تقسیم بندی کرد. با توجه به میزان بالای عملکرد اسانس در رویشگاه مشهد، این منطقه می تواند به عنوان رویشگاه مستعد جهت پرورش این گونه به منظور استخراج اسانس معرفی شود.