جستجوی«دیزاین» در سنت خوش نویسی فارسی

مفهوم "دیزاین " به عنوان یک شیوه ویژه از حل مسئله، در هنرهای کاربردی و فعالیت های تولیدی و خلاقانه انسانی کاربرد دارد این مفهوم که از یک صد سال گذشته به صورت جدی مطرح بوده در دوره مدرن به بخش مهمی از پروسه تولید محصول تبدیل شده است. نوشتار نیز به عنوان یک دستگاه ارتباطی عنصری کاربردی است. سنت نوشتار فارسی نیز بنا به ماهیت کاربردی خود به عنوان یک رسانه، در ثبت و انتقال پیام و شکل خود با مسائل گوناگونی روبه رو است. بسیاری از این مسائل تنها از طریق دیزاین قابل چاره جویی هستند. سنت غنی نوشتار و خوش نویسی فارسی به عنوان یک سیستم نوشتاری پر قاعده و منضبط می تواند محلی برای جستجوی نمونه های کهن و کمتر دیده شده پروسه دیزاین باشد. هدف این پژوهش جستجو و کنکاش در سنت غنی و قانون مند نوشتار فارسی، با نگاهی امروزی و کشف ارزش های پیدا و پنهان آن به منظور آگاهی مخاطبین این حوزه کاری است. جستجو و نمایش مفاهیمی امروزی مانند "دیزاین " در سنت نوشتاری کهن می تواند در غنای هرچه بیشتر این میراث ارزش مند موثر باشد و نمونه های بومی از دیزاین را به فعالان حیطه هنر نوشتار فارسی و طراحی گرافیک ایرانی معرفی کند. این پژوهش با بررسی دو مولفه "طراحی سیستم تقسیم بندی حرکات حروف " و "طراحی واحد اندازه گیری در خوش نویسی " از منظر دیزاین به این پرسش ها پاسخ می دهد:آیا می توان نمونه هایی از "دیزاین " را در سنت کهن خوش نویسی یافت؟ آن نمونه ها چیست و نمایش دیزاین در آن ها چگونه است؟ پژوهش حاضر کیفی است که با تحلیل شواهد بصری خوش نویسی فارسی ومطابقت آن ها با اصول دیزاین نتایج خود را ارئه می کند، منابع این پژوهش نیز کتابخانه ای است. یافته های این مقاله نشان می دهد که در میان اجزاء گوناگون و گسترده نظام بزرگ خطاطی و خوش نویسی، دو نمونه درخشان "ابداع نظام تقسیم بندی شکلی حروف در خوش نویسی " و"تدوین نظام اندازه گیری در روش نویسی " به وضوح با ساز و کار و پروسه "دیزاین" (وتعریف امروزی آن) مطابقت دارند. در هر دو نمونه مورد اشاره مصادیق روشنی از مسئله، چون دیدن جوانب گوناگون، پاسخ دهی خلاقانه و واجد ارزش های افزوده، مانند کارایی یا برآورده کردن همه نیازهای مسئله در عین ایجاز و سادگی به وضوح نمایان است.