نگاهی به برنامه توسعه راه آهن شرق ایران به پاکستان در عصر پهلوی دوم

گرچه قرار بود که راه آهن شرق ایران در ابتدای قرن بیستم، مسیر ترانزیت کالا میان ایران و هندوستان را بهبود بخشد، اما با جدایی پاکستان از هندوستان در 1326ش./ 1947م. این مهم انجام نشد. ایران در سال های بعد کوشید با بهبود روابط سیاسی، مرزهای شرقی را مطمئن و امن کند، سپس در دهه 50 شمسی/ 70 میلادی که تحولات جهانی و منطقه ای موجب افزایش قیمت نفت و بهبود اقتصادی ایران شد، دولت وقت فرصت را برای بازسازی این مسیر تجاری مناسب یافت. هدف از این پژوهش، بررسی نحوه اقدامات سیاسی و اقتصادی حکومت پهلوی طی دهه یاد شده برای بازسازی این مسیر در ارتباط با کشورهای منطقه اقیانوس هند است. پژوهش حاضر با رویکرد اسنادی، تحلیلی و با استفاده از منابع آرشیوی اجراء شده است و یافته ها نشان می دهد که پس از بهبود روابط سیاسی منطقه ای ایران با کشور های حوزه اقیانوس هند در دهه 40 شمسی و سپس افزایش قیمت نفت، ایران در قالب طرح های مختلف توسعه از جمله کمک های اقتصادی و تکنیکی، کوشید تا طرح راه آهن شرق را دوباره راه اندازی کند؛ هر چند که این اقدامات در پایان دوره فوق، ناتمام باقی ماند.