مطالعه علل عدم پایداری بخش های جدید مرمت شده ارگ تاریخی کنارصندل جیرفت در مقایسه با بخش های پایدار قدیمی (بخشی از حوزه فرهنگی هلیل رود)

تا دهه 1960 میلادی اغلب سوالات باستان شناختی با بهره گیری از روش های استدلال و تفسیر در علوم اجتماعی و فلسفه پاسخ گفته می شد اما با شکل گیری «باستان شناسی نوین» از دهه 1960 میلادی، کاربرد و اهمیت علوم تجربی در پژوهش های باستان شناسی شناخته و بسیاری از نظریات و فرضیات باستان شناختی با کمک روش های کمی و آزمون گری در علوم تجربی بازنگری شد. یکی از شاخه های علوم تجربی که در تبیین شیوه معیشت گروه های انسانی گذشته، منشایابی خاک سفالگری و معماری، گزینش خاک مناسب برای مرمت آثار باستانی، بررسی دلایل تخریب یا ماندگاری بناهای تاریخی و دلایل ترک و تخریب شهرهای باستانی نقش مهمی دارد، علم «خاک شناسی» است. مقاله حاضر، به منظور مطالعه خاک شناسی بخش های قدیمی و مرمت شده ارگ حاکم نشین تپه باستانی پنج هزار ساله کنارصندل جنوبی جیرفت به انجام رسید. نتایج نشان داد درصد رس بخش قدیمی حدودا دو برابر بخش مرمت شده است. از سوی دیگر، میزان املاح بخش مرمت شده حدود 3 برابر خشت های قدیمی می باشد. این نتایج نشان می دهد به تازگی خاکی با درصد رس کمتر و املاح بیشتر به منظور مرمت بنا به کار رفته است، در حالی که خاک بخش های قدیمی، احتمالا توسط سازندگان اولیه بنا از جای دیگری از منطقه با درصد رس بیشتر و املاح کمتر آورده شده است. کانی های رسی اسمکتیت، کلریت، ایلیت، پالیگورسکیت و کائولینیت در خاک های بخش مرمت شده مشاهده شد. از سوی دیگر، تمام کانی های فوق الذکر به جز کانی پالیگورسکیت و سپیولیت در خاک بخش قدیمی شناسایی شد. همچنین، در بخش های قدیمی مواد آلی، تکه های ذغال و قطعات خرد شده سفال مشاهده شد که به نظر می رسد دلیلی بر استحکام و پایداری بیشتر بخش های قدیمی نسبت به مرمت شده باشد.