ارزیابی تحمل به خشکی در لاین های اینبرد نوترکیب برنج با استفاده از شاخص های تحمل به تنش

به منظور ارزیابی لاین های اینبرد نوترکیب برنج حاصل از تلاقی دو رقم برنج اهلمی طارم و سپیدرودبه ترتیب متحمل و حساس به تنش خشکی، آزمایشی در بهار سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. یکصد و شانزده لاین اینبرد نوترکیب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط (بدون تنش و تنش خشکی) بررسی و ارزیابی شد. شاخص های MP، GMP، STI، RDY، HM،K1STI و K2STI با عملکرد دانه در هر دو محیط (تنش و بدون تنش) همبستگی بالایی داشتند، بنابراین به عنوان شاخص های مناسب جهت انتخاب لاین های متحمل به تنش خشکی شناسائی شدند. تجزیه بای پلات بر اساس دو مولفه اول نشان داد که لاین های شماره 12، 112 و 113 به عنوان ژنوتیپ های متحمل و لاین های شماره 43، 50، 64 و 89 به عنوان ژنوتیپ های حساس شناخته شدند. بای پلات شاخص های SNPI و SSPI را نیز به عنوان معیارهای شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی معرفی کرد. بر اساس 17 شاخص تحمل و حساسیت به خشکی و عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش گروه بندی لاین ها با استفاده از تجزیه خوشه ایبه روش WARD انجام گرفت و چهار گروه تشکیل شد. خوشه های دوم و چهارم به ترتیب با بیشترین و کمترین مقدار K2STI به ترتیب معرف ژنوتیپ های متحمل و حساس بودند. در مجموع بر اساس تجزیه بای پلات و تجزیه خوشه ایلاین های شماره 112 و 64 به ترتیب به عنوان متحمل ترین و حساس ترین ژنوتیپ های مورد مطالعه در تحقیق حاضر شناسایی شدند. عملکرد دانه لاین شماره 112 در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب 5190 و 6640 کیلوگرم در هکتار و عملکرد دانه لاین شماره 64 در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب 1640 و 2240 کیلوگرم در هکتار بود.