انتظار بشر از دین و انتظار دین از بشر ؛ ظهور یک حقیقت واحد

انتظار بشر از دین و انتظار دین از بشر، دو چالش مهم تاریخی در باب رابطه دین و انسان بوده است. این مقاله نیز به روش تحقیق کتابخانه ای، به بسط دیدگاه آیت الله جوادی آملی می پردازد. نگارنده با استفاده از تعریف «انسان» و مطابقت حقیقت فطرت و دین حق در دیدگاه ایشان، در کنار دو معنایی که آیت الله جوادی آملی از «انتظار» ارائه می کند، معنای سومی از انتظار ارائه می دهد. بر اساس معنای سوم انتظار، فطرت الهی انسان و دین حق در عالم ماده، ظهور یک حقیقت واحد از عالم عقل بوده و با یکدیگر مساوقند؛ از همین روی، تعبیر «انتظار بشر از دین» در دنیا، همان انتظار رقیقه فطرت انسان از رقیقه دین در دنیا؛ و «انتظار دین از بشر» همان انتظار رقیقه دین از رقیقه فطرت انسان است و چون حقیقت فطرت انسان و حقیقت دین مساوقند، انتظار بشر از دین و انتظار دین از بشر، به یک حقیقت واحد برمی گردند.