درونمایه، موضوع در نگرشی تحلیلی - انتقادی

موضوع و درونمایه از اصطلاحات حوزه ادبیات داستانی هستند که نگرش و تعاریف متعددی درباره آنها بیان شده است. مفاهیم و اصطلاحات بسیاری در حوزه داستان و نقد ادبی مانند درونمایه و موضوع وجود دارد که نگاه انتقادی به آنها صورت نگرفته و همواره بر همان تعاریف گذشته تکیه شده است. اهمیت این مساله باعث شد که نویسندگان تحقیق، به دنبال ارائه تعریفی مناسب و قابل فهم از موضوع و درونمایه باشند. ابتدا به تعاریف مختلف درونمایه و موضوع، طبقه بندی عناصر مشترک و متفاوت تعاریف پرداخته و در پایان نیز تعریفی نسبتا روشن از موضوع ودرونمایه ارائه میشود. برای روشنتر شدن تفاوت دو مقوله از داستانهای»جوجه اردک زشت« اثر اندرسن و »ماهی سیاه کوچولو« اثر صمد بهرنگی استفاده شده است. موضوع؛ آن چیزی است که داستان درباره آن صحبت میکند. کشمکش، گفتوگو، کنش، حوادث، شخصیت، موقعیت و به طور کلی عناصر داستان، ابزاری است که نویسنده به وسیله آن بستر داستان (موضوع) را وضع میکند. موضوع بستری برای ارائه درونمایه است و آنچه در بطن و ژرف ساخت داستان قرار دارد، درونمایه است.