نقش رسانه و مولفه های آموزش محیط زیست بر رفتار محیط زیستی اعضای سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان تهران

امروزه با توجه به رشد روزافزون جمعیت و درنتیجه افزایش مشکلات محیط زیستی، الزام فوری به منظور حفظ محیط زیست وجود دارد. پژوهشگران برای حل معضلات محیط زیستی، راه حل های گوناگونی مطرح می کنند که اغلب این راه حل ها، تکنولوژیکی هستند اما امروزه به دلیل هزینه های زیاد این روش ها، به دگرگونی سبک زندگی و رفتارهای مردم علاقه مند شده اند. آن ها معتقدند که راه حل مسائل محیط زیستی باید در تغییر رفتار و نگرش انسان مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا رسانه نقش مهمی در ایجاد آگاهی مردم نسبت به مسائل محیط زیستی و اقدام برای محافظت از محیط زیست ایفا می کند. رسانه به عنوان ابزار بسیار موثری برای گسترش و ایجاد آگاهی، نگرش و رفتار نسبت به مسائل محیط زیستی شناخته شده است. رسانه دارای نقش مهمی در اطلاع رسانی و مشارکت شهروندان در مسائل محیط زیستی است. پتانسیل فوق العاده رسانه ها در زمینه تهیه اطلاعات، ساخت دانش، پرورش مهارت ها و نگرش ها، در طول سال ها به طور علمی ثابت شده است. یکی از موضوعات مهم در رابطه با رفتار محیط زیستی و حفاظت از محیط زیست، توجه به آموزش سازمان های مردم نهاد محیط زیستی است. آموزش محیط زیست فرایندی است که به افراد امکان بررسی مسائل محیط زیستی، مشارکت در حل مسائل و اقدام برای بهبود محیط زیست را می دهد. مولفه های اصلی آموزش محیط زیست عبارتند از: آگاهی، حساسیت، دانش، نگرش، مهارت، نیت، مشارکت و رفتار. سازمان های مردم نهاد محیط زیستی با توجه به اهداف و رسالت خود، دارای امکانات مناسبی برای افزایش سطح آگاهی عمومی از طریق آموزش و تعلیم اعضای خود و همچنین آموزش سایر افراد جامعه می باشند و باید حمایت های لازم از این سازمان ها در راستای تحقق اهدافشان صورت گیرد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تاثیر رسانه بر برخی از مولفه های آموزش محیط زیست شامل: دانش محیط زیستی، محیط زیستی، نیت محیط زیستی و رفتار محیط زیستی اعضای سازمان های مردم نهاد محیط زیستی است.

جامعه آماری تحقیق، سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان تهران می باشند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی 148 نفر به عنوان اعضای نمونه تعیین شدند. ابزار جمع ‏آوری داده ها پرسشنامه انتخاب گردید که پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ 89 %درصد به دست آمد.

نتایج به دست آمده از مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی بر روش حداقل مربعات جزیی بیانگر رابطه مثبت و معنی دار چهار مولفه رسانه، دانش محیط زیستی، نگرش محیط زیستی و نیت محیط زیستی با رفتار محیط زیستی بودند. نتایج نشان داد که هر چهار متغیر (رسانه، دانش محیط زیستی، نگرش محیط زیستی و نیت محیط زیستی) دارای میانگین بالایی در بین اعضای سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان تهران می باشند. متغیر مستقل (نگرش محیط زیستی) بیشترین تاثیر را بر متغیر میانجی (نیت محیط زیستی) و همچنین بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته (رفتار محیط زیستی) دارد و بعدازآن، رسانه موثرترین متغیر است. نیت محیط زیستی به عنوان متغیر میانجی 1/57درصد از واریانس رفتار محیط زیستی در بین اعضا سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان تهران را تبیین می کند. همچنین 3/34 درصد از واریانس رفتار محیط زیستی در بین اعضا سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان تهران توسط متغیرهای رسانه، دانش محیط زیستی، نگرش محیط زیستی و نیت محیط زیستی تبیین گردید.

نگرش محیط زیستی به عنوان مهم ترین متغیر تاثیرگذار در نیت محیط زیستی و رفتار محیط زیستی و رسانه به عنوان دومین متغیر تاثیرگذار در نیت محیط زیستی و رفتار محیط زیستی در این مطالعه شناخته شده است. نقش رسانه به منظور افزایش دانش و نگرش محیط زیستی افراد جامعه غیرقابل انکار است. رسانه باید بیشتر از قبل به منظور تسهیل انتقال اطلاعات محیط زیستی و ترویج نگرش مثبت محیط زیستی مورداستفاده قرار گیرد. در سال های اخیر اینترنت و شبکه های اجتماعی منبع اصلی اطلاعات محیط زیستی هستند. ازآنجایی که رسانه های دیجیتال به طور گسترده ای توسط جوانان مورداستفاده قرار می گیرند، باید مواد و روش های آموزشی جدیدی برای پاسخگویی به روز نیازهای اطلاعاتی مسائل محیط زیستی، ایجاد شود. بنابراین باید برنامه های مختلفی توسط سازمان های مردم نهاد محیط زیستی برنامه ریزی شود تا اطلاعات محیط زیستی را از طریق رسانه ها به ویژه اینترنت و شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارند.