مدل تصمیم گیری علی-معلولی عوامل موثر در بروز حوادث سقوط از ارتفاع در پروژه های ساختمانی با استفاده از تکنیک دیمتل فازی

کارگران صنایع ساخت وساز به دلیل ماهیت پویای فعالیت ها و تغییرات لحظه ای شرایط کار در مقایسه با سایر صنایع در معرض خطرات بیشتری قرار دارند. سقوط از ارتفاع در پروژه های ساخت و ساز به عنوان یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر کارگران در صنایع ساختمانی است و بخش مهمی از برنامه های ایمنی پروژه های ساختمانی را تشکیل می دهد. هدف از این مطالعه بررسی و شناسایی عوامل موثر بر حوادث سقوط از ارتفاع و تعیین روابط علی و معلولی میان عوامل موردنظر در پروژه های ساختمانی با استفاده از تکنیک دیمتل فازی بود.

در این تحقیق توصیفی-پیمایشی، از اطلاعات موجود در سیستم مدیریت یکپارچه پروژه های عمرانی منتخب و نتایج مطالعات قبلی استفاده شد. جامعه آماری در این مطالعه کارگران 5 پروژه ساختمانی در حال احداث بودند. در ابتدا براساس بررسی متون علمی عوامل و زیرعوامل موثر بر بروز حوادث کار در ارتفاع در پروژه های عمرانی تعیین گردید. آنگاه از تکنیک دیمتل فازی به عنوان یک رویکرد برای شناسایی روابط علت و معلولی میان عوامل استفاده گردید. این تکنیک یکی از روش های تصمیم گیری بر اساس مقایسات زوجی مبتنی بر قضاوت خبرگان می باشد. این روش براساس این فرض می باشد که یک سیستم شامل مجموع ای از معیارها است و مقایسه زوجی روابط میان این معیارها میتواند به وسیله معادلات ریاضی مدلسازی شوند. براساس این تکنیک ماتریس مقایسات زوجی عوامل و زیرعوامل تشکیل و به 10 نفر از متخصصین ایمنی و بهداشت ارسال گردید. سپس دیدگاه متخصصین با استفاده از روش میانگین فازی تجمیع و روابط علی-معلولی بر اساس آن تعیین گردید.

نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عوامل سازمانی و فردی در میان دیگر عوامل اصلی تاثیرگذار بر حوادث سقوط از ارتفاع به عنوان عوامل علی هستند؛ به عبارت دقیق تر این موضوع حاکی از تاثیرگذاری بالای عوامل سازمانی و فردی بر دیگر عوامل موثر بود. همچنین، در میان زیرعوامل مختلف تعهد مدیرت، فرهنگ ایمنی، نظارت و بازرسی، اندازه سازمان/پروژه، تحصیلات و ارتفاع سکوی کار بیشترین تاثیرگذاری را در بروز حوادث سقوط از ارتفاع داشته و به عنوان متغیرهای علی در نظر گرفته شدند.

سقوط از ارتفاع به عنوان یکی از مهمترین حوادث منجر به فوت و صدمات جسمانی در پروژه های ساختمانی محسوب می شود. یافته های این مطالعه نشان داد که توجه بیشتر به عوامل سازمانی و ابعاد آن به عنوان علل پنهان و اثر گذار جهت پیشگیری از حوادث سقوط از ارتفاع ضروری است، زیرا سازمان مهمترین نقش را در طراحی فرآیندهای کاری، طرح ریزی و اجرای سیستم مدیریت ایمنی، نشان دادن تعهد به ایمنی و جلب مشارکت کارکنان، انتخاب بهترین افراد با توجه به الزامات ایمنی و بهداشت پروژه را دارد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که لازم است به تعهد مدیریت و ایجاد آگاهی در نیروی کار از طریق آموزش در پروژه های ساخت و ساز توجه بیشتری شود. از اینرو، توجه بیشتر به عامل سازمانی و زیرعوامل آن در صنعت ساخت و ساز جهت پیشگیری از حوادث سقوط از ارتفاع ضروری است.