ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های برتر زیره سبز ایران (Cuminum cyminum L.) با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

زیره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم ترین گیاهان دارویی و ادویه ای، با داشتن دوره رشد کوتاه و نیاز آبی پایین، مناسب کشت در مناطق خشک و نیمه خشک ایران می باشد. به منظور ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های برتر زیره سبز ایران، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1396-1395 انجام شد. در این آزمایش 15 ژنوتیپ برتر زیره سبز در شرایط نرمال و تنش رطوبتی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. تنش خشکی به صورت قطع آبیاری در اوایل مرحله گلدهی اعمال شد. بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش، شاخص های تحمل به خشکی شامل شاخص تحمل (TOL)، میانگین تولید (MP)، میانگین هندسی تولید (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) محاسبه شدند. نتایج تجزیه همبستگی عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش رطوبتی با شاخص های محاسبه شده نشان داد شاخص های MP، GMP و STI مناسب ترین شاخص ها برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی می باشند. تجزیه به مولفه های اصلی ژنوتیپ های شماره 7، 12، 8 و 13 را به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها و ژنوتیپ های 6، 9، 10 و 14 را به عنوان حساس ترین ژنوتیپ ها معرفی کرد. همچنین براساس STS محاسبه شده برای هر ژنوتیپ، مشخص گردید ژنوتیپ های شماره 7، 4، 12، 8 و 13 جزو ژنوتیپ های متحمل و ژنوتیپ های 14، 10، 6، 9 و 2 به عنوان حساس ترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند. بنابراین می توان ژنوتیپ های شماره 7، 4، 12، 8 و 13 را برای ایجاد یک جامعه اصلاح شده ژنتیکی پیشنهاد داد.