اثر محلول پاشی سیلیس در بهبود صفات کمی و کیفی دو رقم چغندرقند(Beta vulgaris L.) در تربت حیدریه

چکیده سیلیس دومین عنصر در پوسته زمین است که می تواند نقش مهمی در کاهش اثرات تنش های زیستی و غیرزیستی روی گیاهان داشته باشد. این عنصر باعث افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری ها، مقاومت به ورس، افزایش جذب عناصر غذایی (خصوصا نیتروژن و فسفر) و کاهش تلفات آب می شود. کاربرد سیلیس بعنوان کود یک ایده نوین در کشاورزی است. بر اساس گزارش محققان، کاربرد سیلیس باعث افزایش عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص و عملکرد شکر خالص در چغندر قند شده است. در ایران، راه کارهای افزایش تولید چغندرقند بیشتر متکی بر استفاده از کودهای شیمیایی است که اثرات جانبی زیادی بر محیط زیست و انسان دارد. لذا این آزمایش با هدف بررسی اثر غلظت های مختلف کود سیلیس بر صفات کمی و کیفی دو رقم چغندرقند انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش در سال 1396 در استان خراسان رضوی، شهرستان تربت حیدریه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دو رقم چغندرقند ایزابلا و افسوس و محلول پاشی سیلیس شامل غلظت های صفر، 3/0، 5/0، 7/0، 0/1، 2/1 و 5/1 لیتر در هکتار بود. محلول پاشی در پنج مرحله و از 6 برگی چغندرقند آغاز و هر دو هفته یک بار تکرار شد. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر اصلی سیلیس و رقم بر تمام صفات اندازه گیری شده به جز راندمان استحصال شکر معنی دار بود (01/0P≤). اما اثر متقابل سیلیس در رقم برای هیچ کدام از صفات معنی دار نشد. رقم افسوس در صفات عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، درصد قند ملاس، درصد قند قابل استحصال و عملکرد شکر خالص، برتری معنی داری نسبت به رقم ایزابلا داشت. همچنین از نظر میزان ناخالصی ها، این رقم میزان سدیم کمتر و نیتروژن و پتاسیم بیشتری در مقایسه با رقم ایزابلا داشت (05/0P≤). با افزایش غلظت سیلیس عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، درصد قند قابل استحصال و عملکرد شکر خالص افزایش نشان داده و میزان سدیم، پتاسیم و نیتروژن مضره در خمیر ریشه کاهش یافت (05/0P≤). عملکرد ریشه و عملکرد شکر خالص در تیمار 5/1 لیتر در هکتار سیلیس به ترتیب 6/22 و 22/39 درصد نسبت به شاهد افزایش داشت. در این تیمار، عملکرد ریشه و عملکرد شکر خالص در رقم افسوس به ترتیب 45/89 و 5/17 تن بر هکتار و در رقم ایزابلا به ترتیب 65/77 و 5/14 تن بر هکتار بود. با توجه به اینکه عملکرد شکر خالص حاصلضرب عملکرد ریشه در عیار خالص (مقدار شکر سفید) است، مهمترین فاکتور از دیدگاه کارخانجات قند محسوب می-شود. به نظر می رسد بهترین تیمار برای بهبود صفات کمی و کیفی چغندرقند، غلظت 5/1 لیتر در هکتار سیلیس (کراپسیل) بعد از پنج مرحله محلول پاشی (از مرحله 6 برگی، هر دو هفته یک بار) در شرایط پژوهش حاضر بود. کلمات کلیدی: سیلیس، عملکرد شکر خالص، عملکرد ریشه، نیتروژن مضره، محلول پاشی برگی