قاعده ارائه سند حمل و حق مطالبه تحویل کالا در بارنامه و اسناد مشابه؛ مطالعه تطبیقی کامن لا، حقوق انگلستان و ایران

یکی از قواعد مرسوم حاکم بر مطالبه و تحویل کالای حمل شده از طریق دریا، قاعده ارائه سند حمل است؛ به این معنا که تحویل کالا از سوی متصدی حمل صرفا در قبال ارائه سند حمل از سوی مطالبه کننده دریافت کالا صورت پذیرد. مبنای تاسیس این قاعده جلوگیری از تضییع حق صاحب واقعی کالا، حصول اطمینان از اجرای مورد قرارداد و نیز محافظت از متصدی حمل در برابر مسئولیت های پیش بینی نشده است. مقررات کامن لا و قوانین حمل و نقل دریایی انگلستان بسته به نوع سند صادر شده رویکرد متفاوتی به موارد یادشده دارند. در قانون دریایی ایران به قاعده ارائه به صراحت اشاره نشده است و در مقایسه با دو نظام دیگر، دایره شمول محدودتری دارد. همچنین برخلاف نظام های پیش گفته، رویکرد کلی قانون دریایی ایران نسبت به حق تحویل کالا دارای ابهام است. بنابراین، در این نوشتار تلاش شده است با روش توصیفی- تحلیلی از طریق بررسی مقررات داخلی ایران، انگلیس و قواعد کامن لا، علاوه بر تشریح و تفصیل لزوم یا عدم لزوم اعمال این قاعده و بررسی استثناهای وارده بر آن در حمل و نقل دریایی کالا، وضعیت و ماهیت این قاعده در حقوق دریایی ایران تبیین شده، پیشنهادهایی در راستای رفع ابهامات و ایرادات موجود ارائه گردد.