تحلیل استراتژی گفتمان ادبی خطبه شقشقیه

خطبه شقشقیه به عنوان یکی از مهم ترین خطبه های امام علی علیه السلام همواره مورد توجه پژوهشگران و محققان ادبیات قرار گرفته است و ایشان عموما با تمرکز بر واحدهای مستقل زبان و بدون در نظر گرفتن بافت موقعیتی ایراد خطبه به بررسی و کشف ابزارهای زیباسازی این اثر ارزشمند همت گماشته اند. تحلیل گفتمان که در واقع ادامه سبک شناسی با رویکرد تحلیل سخن در سطوح فراتر از جمله است، ساختارهای مختلف متون ادبی را با عنایت به بافت موقعیتی آن ها تحلیل کرده و خارج از بافت موقعیت، آن را غیرقابل تفسیر می داند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و از منظر تحلیل گفتمان ادبی به بررسی ساختارهای مختلف خطبه براساس بافت موقعیتی آن پرداخته است. نتایج نشان می دهد که موقعیت ایراد خطبه از قبیل انکار شایستگی های حضرت، اتهام کوتاهی ایشان در امر خلافت و قیاس های غیر منصفانه ایشان با خلفای سه گانه باعث شده که ساختارهای مختلف خطبه نه به عنوان صرفا ابزار زیباسازی متن بلکه به عنوان ابزاری در جهت تبیین حقایق، رفع اتهامات و قیاس ها، اثبات حقانیت و برتری حضرت علیه السلام و نهایتا اقناع مخاطب به خدمت گرفته شده اند.