بررسی توزیع مکانی خطر بیابان زایی منطقه سبزوار با استفاده از مدل IMDPA

بیابان زایی مسئله ای جهانی، با پیامدهای جدی برای تنوع زیستی، ایمنی محیط زیست، ریشه کنی فقر، ثبات اجتماعی- اقتصادی و توسعه پایدار در سراسر جهان می باشد. مناسب ترین روش برای تعیین شدت خطر بیابان زایی، استفاده از مدل های تجربی است. هدف از این پژوهش تعیین توزیع مکانی خطر بیابان زایی منطقه سبزوار با استفاده از مدل IMDPA و سیستم اطلاعات جغرافیایی است. به منظور بررسی شدت بیابان زایی در منطقه سبزوار، از تمام معیارهای مدل IMDPA استفاده گردید. برای این منظور، ابتدا نقشه واحدهای کاری (رخساره های ژئومورفولوژی) با استفاده از نقشه های شیب، زمین شناسی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، تصاویر ماهواره ای لندست 5 و گوگل ارث در 4 واحد، 10 تیپ و 96 رخساره تهیه گردید. سپس در هر واحد کاری، با استفاده از مدل IMDPA شاخص ها ارزش دهی شد و از میانگین هندسی آن ها ارزش هر معیار تعیین گردید. ارزش هر گروه از میانگین هندسی معیارهای آن مشخص؛ و از میانگین هندسی ارزش گروه ها، نقشه شدت بیابان زایی منطقه به دست آمد.  نتایج نشان داد، که معیارهای آب و آبیاری و فرسایش با میانگین وزنی 94/2 و 72/2 بیش ترین تاثیر را در بیابان زایی منطقه داشتند. منطقه سبزوار با استفاده از این مدل به دو کلاس متوسط (II) و شدید (IV) تقسیم شد، که بیش ترین سطح منطقه را کلاس متوسط (07/85 درصد) پوشش داد.  منطقه سبزوار از روند ژئومورفولوژیکی متنوعی از کوهستان تا پلایا برخوردار می باشد و تقسیم بندی آن به دو کلاس بیابان زایی نشان دهنده آسان گیری مدل IMDPA در تهیه نقشه خطر بیابان زایی است. دلیل این امر را می توان در شاخص های متنوع، میانگین هندسی و کلاس بندی نامتوازن جستجو کرد. نقشه خطر مذکور به همراه شاخص ها کلیدی موثر در بیابان زایی منطقه سبزوار می توانند در جهت مهار بیابان زایی و نیل به توسعه پایدار مورداستفاده برنامه ریزان قرار گیرند.