اثر رطوبت ظرفیت مزرعه ای در تعیین و ارزیابی شاخص های کیفیت فیزیکی خاک

برآورد بسیاری از شاخص های کیفیت فیزیکی خاک مستلزم تعیین رطوبت خاک در نقطه ظرفیت مزرعه ای (FC) است. لذا هدف این پژوهش، ارزیابی اثر مکش های مختلف معادل رطوبت ظرفیت مزرعه ای بر مقدار شاخص های مختلف کیفیت فیزیکی خاک و سپس ارزیابی کیفیت فیزیکی خاک های مورد مطالعه برمبنای شاخص های محاسبه شده بود. در این پژوهش از 35 نمونه خاک از اراضی کشاورزی استان البرز استفاده و شاخص های S دکستر، ظرفیت هوا، آب قابل استفاده گیاه و ظرفیت مزرعه ای نسبی محاسبه گردید. نتایج نشان داد که براساس شاخص S دکستر، تنها 20 درصد از نمونه های خاک در گروه کیفیت فیزیکی ضعیف (0/035 > S) قرار گرفتند و سایر نمونه های خاک از کیفیت فیزیکی خوب یا بهتری برخوردار بودند (80 درصد). درحالی که نتایج سایر شاخص ها نشان داد که با فرض رطوبت FC در مکش های 100، 330 سانتی متر و مکش محاسبه شده براساس مفهوم شدت زهکشی ناچیز، به ترتیب 12، 44 و 70 درصد از نمونه های خاک از لحاظ تهویه، قابلیت دسترسی آب خاک و فعالیت میکروبی، کیفیت فیزیکی مناسبی داشتند. بین میانگین رطوبت FC در مکش معادل 330 سانتی متر و روش پیشنهادی براساس شدت زهکشی ناچیز اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بنابراین، می توان از شاخص های کیفیت فیزیکی خاک بر مبنای رطوبت FC در مکش 330 سانتی متر برای ارزیابی کیفیت فیزیکی در خاک های مورد مطالعه استفاده نمود. نتایج نشان داد که علی رغم توانایی خوب شاخص S دکستر، استفاده از سایر شاخص های کیفیت فیزیکی خاک موجب ارزیابی جامع تری از محدودیت های فیزیکی خاک بر رشد گیاه می گردد اما تعیین شاخص های کیفیت فیزیکی خاک مستلزم برآورد صحیحی از مقدار رطوبت ظرفیت مزرعه ای خاک می باشد.