متن پژوهی «نگارستان» معین الدین جوینی

سعدی با نگارش گلستان در سال 656 ق، شیوهای را در نظم و نثر بنا نهاد که تاکنون پیروان بسیار داشته است. نگارستان جوینی، در سال 735 ق، یعنی 79 سال پس از نگارش گلستان نوشته شده است. شاید بتوان این کتاب را پس از روضه خلد مجد خوافی، دومین اثر و نزدیکترین کتاب به دوران نگارش گلستان دانست. نگارستان، کتابی اخلاقی عرفانی است که به تقلید از گلستان سعدی نگاشته شده است. کتاب، مشتمل بر هفت باب است: در صیانت و پرهیزگاری؛ در مکارم اخلاق؛ در حسن معاشرت؛ در عشق و محبت؛ در وعظ و نصیحت؛ در فضل و رحمت؛ در فوائد متفرقه. اگرچه نثر آن به پای گلستان نمیرسد، اما دارای نکات و فواید فراوان ادبی است. این نوشتار، در درجه اول، با تحقیق بر روی نسخه خطی نگارستان و در درجه بعد، با تکیه بر کتب تذکره و تاریخ ادبیات متقدم و متاخر، به معرفی معین الدین جوینی و کتابش پرداخته است. مقاله، با معرفی نویسنده (جوینی) آغاز می شود و سپس اطلاعات موجود درباره نام و لقب، تخلص، تولد و مرگ، استادان، ممدوحان، آثار، و ویژگی های اعتقادی و مذهبی وی، دسته بندی، تحلیل و در تطبیق با متن نگارستان، راستی آزمایی یا تکمیل می شوند. در ادامه، موضوعاتی چون: انتساب کتاب نگارستان به مولف، سبب نگارش کتاب، سبب نامگذاری کتاب به «نگارستان»، تخلص کتاب، مطالب و مضامین کتاب، و جایگاه علمی کتاب، با محور قرار گرفتن شواهد متن، بررسی شده است.