عینیت معرفت شهودی در عرفان اسلامی

یکی از مسائل مهم در حوزه فلسفه عرفان، واقعیت متعلقات شهود عرفانی است؛ و از جمله مسائل مهم این بخش پاسخ به این پرسش است که چگونه می توان عینیت در معرفت شهودی را با توجه به مباحث معرفت شناختی و فلسفی واقعیت، توجیه نمود. در این جستار سعی شده است تا مسئله عینیت معرفت شهودی در عرفان اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. عینیت در این مقاله به دو معنا به کار رفته است: یکی به معنای  کانتی آن، که طبق آن کانت ملاک اصلی عینی بودن را فهم مشترک و قابل امتحان بودن آن برای همه می داند، و بر اساس این دیدگاه معرفت شهودی در عرفان نیز می تواند دارای عینیت باشد؛ زیرا این معرفت از طریق سلوک عملی با دستوالعمل های مشابه، و طی منازل و مقامات معین زیر نظر شیخ یا مراد برای سالکان قابل حصول است؛ بنابراین لزوم حضور شیخ و طی مقامات سلوک را می توان ملاک اصلی برای این عینیت، دانست؛ و دیگری به معنای خارجیت و واقعیت -در مقابل ذهنیت- است، یعنی متعلق عرفان امری واقعی و جدا از توهم و ذهنیت عارف و دارای عینیت است. بر این اساس طبق نظریه صدق در باب مطابقت، این عینیت معیاری برای سنجش اعتبار و تمایز آن با موهومات صرفا ذهنی است.