پایش و مدلسازی غلظت و شاخص کیفیت ذرات گرد و غبار در هوای شهر گرگان در سال 1396

  در مطالعات اپیدمیولوژیک پیشین، رابطه نزدیک ذرات معلق و شیوع مشکلات تنفسی، قلبی- عروقی، انواع سرطان و مرگ و میر مشخص شده و گزارش گردیده است که فضای شهر حاوی آلاینده های منابع ساکن و متحرک می باشد. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت و وضعیت انتشار ذرات PM10 و PM2.5  در هوای شهر گرگان در سال 1396 و ارائه راه کارهای موثر برای آن انجام شده است. در پژوهش حاضر که از نوع مطالعات پایشی توصیفی- مقطعی می باشد، غلظت آلاینده های هوای شهر گرگان در هشت ایستگاه پراکنده در نقاط مختلف شهر طی یک سال از تیر ماه 1395 تا خرداد 1396 اندازه گیری شد. سپس، نتایج سنجش ماهانه PM2.5 و PM10 با استفاده از دستگاه پرتابل پس از محاسبه شاخص کیفیت و برآورد میزان اثر آن ها بر سلامتی توسط نرم افزار AQI Calculator (Air Quality Index Calculator) در سیستم GIS (Geographic Information System) پهنه بندی گردید و با مقادیر استاندارد ایران و جهان مقایسه شد و در ادامه نسبت به ارائه راهکارهای کاهشی برای آن اقدام گردید. بیشترین مقدار  PM2.5و  PM10در آذر ماه (116 و 76 میکروگرم بر متر مکعب) و کمترین میزان آن در فروردین ماه (34 و 40 میکروگرم بر متر مکعب) ثبت گردیده بود. نتایج آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نیز نشان از وجود اختلاف معنا دار میانگین غلظت های ذرات مورد بررسی در ماه های داشت. بر مبنای نتایج، وارونگی هوا در فصول سرد بر غلظت این آلاینده ها تاثیر داشت. در این پژوهش میانگین سالانه PM10 معادل 41 میکروگرم بر متر مکعب و برای PM2.5 برابر با 30 میکروگرم بر متر مکعب محاسبه گردید که به ترتیب از استاندارد EPA (Enviromental Protection Agency)، کمتر (50 میکروگرم بر متر مکعب) و بیشتر (12 میکروگرم بر متر مکعب) بودند. بر مبنای نتایج، بیشترین شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index :AQI) مربوط به PM2.5 بوده و بیشتر در مناطق مرکزی شهر، میدان شهرداری و میدان مازندران اتفاق افتاده است. بیشترین آلودگی PM10 نیز مربوط به بخش مرکزی و جنوب شهر بوده است که علت آن می تواند تراکم خودروها که مهم ترین عامل تولید ذرات در شهرها هستند، باشد.