تحلیل یکپارچه اثر بهبود راندمان آبیاری بر شاخص های اعتمادپذیری و آسیب پذیری سیستم منابع آب با در نظر گرفتن نوسانات آبدهی (مطالعه موردی حوضه دز)

شبیه سازی یکپارچه سیستم های منابع آب ابزاری کارآمد در ارزیابی و اتخاذ گزینه های مختلف تصمیم گیری و سیاست گزاری های کلان در راستای دستیابی به توسعه پایدار حوضه آبریز است. از جمله سیاست های مدیریتی در حوضه های آبریز افزایش راندمان اراضی کشاورزی است. ارزیابی این سیاست ها با توجه به پیچیدگی عملکرد اجزا حوضه های آبریز و اندرکنش آنها با یکدیگر و نیز نوسانات آبدهی به دلایل مختلف از جمله تغییرات اقلیم از حساسیت بسیاری برخوردار است. با توجه به راندمان پایین آبیاری در کشور ایران، این مطالعه اثر سناریوهای مدیریتی شامل: افزایش بلند مدت راندمان آبیاری تا 20 درصد در بازه های 5 درصدی و سناریوهای نوسانات آبدهی شامل کاهش 5 و 10 درصد میانگین آورد رودخانه های حوضه را بر شاخص های اعتمادپذیری و آسیب پذیری سیستم منابع آب حوضه دز براورد کرد. ترکیب این سناریوها در مدل WEAP به صورت یکپارچه شبیه سازی شد. سناریوها یکبار برای شبکه آبیاری دز و بار دیگر برای کل اراضی کشاورزی حوضه دز شبیه سازی شدند. در سناریوهای کاهش آورد با کاهش 5 و 10 میانگین سالانه آورد، از میزان اعتمادپذیری به ترتیب 5/69 و 18/89 درصد کاسته شد. بهبود راندمان آبیاری 20 درصد در سناریویی که آوردهای فعلی را در نظر می گیرد، موجب دستیابی به اعتمادپذیری 73/58 شد. در سناریو کاهش آورد 5 درصد، اعتمادپذیری به ازای افزایش راندمان 20 درصد در شبکه، 3/8 درصد و به ازای بهبود 15 و 20 درصد راندمان در کل اراضی کشاورزی، به ترتیب 8/3 و 7/5 درصد افزایش داشت. در سناریو کاهش آورد 10 درصد به ازای بهبود راندمان 10، 15 و 20 درصد در شبکه آبیاری، اعتمادپذیری به‎ترتیب 1/91، 3/8 و 5/7 درصد و به ازای بهبود راندمان در کل اراضی کشاورزی حوضه به‎ترتیب 3/8، 9/46 و 13/2 درصد افزایش داشت. شاخص آسیب پذیری نیز در کلیه سناریوها بین 25 تا 31 درصد متغیر بود که این نوسان مورد تحلیل سیستمی قرار گرفته است.