مکان یابی بند اصلاحی به منظور کنترل فرسایش با کمک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

خاک یکی از مهم ترین عناصر منابع طبیعی در هر کشور است. در مناطقی که فرسایش کنترل نمی شود، خاک ها به تدریج فرسایش می یابد و حاصلخیزی خود را از دست می دهد. یکی از پیامدهای کاهش حاصلخیزی خاک، عدم امکان تامین غذای کافی است. معمولا برای حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش، دو روش مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. یکی از روش های مستقیم جلوگیری از فرسایش، احداث بندهای اصلاحی است. این سازه ها در بستر آبراهه ها و عمود بر جریان ساخته می شود تا سرعت آب و قدرت فرسایش رواناب در اثر کاهش شیب بستر را کاهش دهد. هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی مکانی محل احداث بندهای سنگی ملاتی و گابیونی در حوزه ی آبخیز قورچای رامیان براساس روش های تصمیم گیری چند معیاره است. اولویت بندی بر اساس معیارهای تاثیرگذار مانند فیزیوگرافی، هیدرواقلیم، زمین شناسی و خاک شناسی و عوامل اقتصادی اجتماعی با استفاده از مدل AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام شد. وزن معیارهای اقتصادی اجتماعی، هیدرواقلیم، فیزیوگرافی، خاک و زمین شناسی به ترتیب برابر با 0/409، 0/124، 0/058 و 0/409 است که  میزان تاثیر معیارها را بر مکان یابی محل احداث بند گابیونی و سنگی ملاتی نشان می دهد. بر اساس اولویت بندی که در بین وزن ها صورت گرفته ، اولویت های 1 تا 5 برای احداث بندهای سنگی ملاتی به ترتیب متعلق به زیرحوزه های 14، 10، 13، 6 و 9 است. زیرحوزه ی 14 با وزن 0/304 به عنوان اولویت اول و زیرحوزه ی شماره 1 با وزن 0/129 در اولویت آخر است. از بین زیرمعیارها، زیرمعیار حساسیت به فرسایش سازند با وزن 0/36 دارای بیشترین تاثیر و زیرمعیار ضریب سیل خیزی و درصد شیب با وزن 0/05 دارای کمترین تاثیر در انتخاب اولویت اول یعنی زیر حوزه ی 14 است. براساس اولویت بندی که در بین وزن های نهایی 62 زیرحوزه با آبراهه درجه 2 برای احداث بندهای گابیونی صورت گرفت، اولویت های 1 تا 5 به ترتیب به زیرحوزه های 36، 35، 34، 32 و 57 تعلق دارد. زیر حوزه ی شماره ی 36 با وزن 0/453 به عنوان اولویت اول و زیر حوزه ی شماره ی 1 با وزن 0/113 به عنوان اولویت آخر برای احداث بند گابیونی پیشنهاد شد.