واکاوی مقوله آگاهی بخشی در نامه های امام علی (ع) به مردم براساس روش تحلیل محتوای کیفی

آگاهی بخشی به عنوان یکی از کارکرد های مهم و اساسی رسانه ها، ازجمله روش های تربیتی اسلام برای تحقق عدالت اجتماعی است که تبیین آن با استفاده از روش های متن کاوی علمی و بر اساس اسناد معتبری چون مکاتبات امام علی(ع) می تواند راهگشای فهم عمیق در آن باشد. مقاله حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی با استفاده از نرم افزار MAXQDA به تحلیل و واکاوی  مقوله آگاهی بخشی پرداخته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به بسامد بالای مضامین در مقوله آگاهی بخشی در مقایسه با دیگر مقوله های مطرح در نامه های امام به مردم، حضرت در میان روش های تربیتی برای تحقق عدالت اجتماعی بالاترین میزان توجه را به روش آگاهی بخشی داشته اند. مقوله آگاهی بخشی در این نامه ها شامل سه زیر مقوله است که این زیرمقوله ها عبارتند از: روشنگری در خصوص ولایت و امامت، افشاگری سیاسی در خصوص مخالفان و دشمنان و تبیین سبک زندگی پرهیزگاران. با توجه به اختصاص  87.77 درصد از مضامین به دو زیرمقوله روشنگری و افشاگری سیاسی می توان به این نکته دست یافت که اولویت حضرت در آگاهی بخشی به مردم، اعتلای بینش سیاسی آنان بوده است. بررسی کاربرد عبارات در هر بافت، بسامد مضامین، تشبیه ها و استعاره ها، قیود تاکیدی، اطناب و ایجاز و... لایه های پنهان معنایی هر بافت از کلام حضرت را بیشتر آشکار نموده است و بدین ترتیب با تمرکز بر لایه های پنهان معنایی، اولویت ها و تاکتیک های حضرت در آگاهی بخشی به مردم و موضع گیری های ایشان در خصوص وقایع بیشتر نمایان گردیده است.