نقش زمان در شکل گیری سطوح مختلف معانی مکان

معنای مکان از جمله مفاهیم مهمی است که اخیرا در حوزه های معماری و شهرسازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، ارائه قرائت جدیدی از سطوح مختلف معنای مکان با تکیه بر نقش عامل زمان است. مورد مطالعاتی در این تحقیق، پارک کوه صفه واقع در شهر اصفهان به عنوان یک مکان عمومی شهری است که افراد مختلف با انگیزه های متفاوت، توانایی حضور در آن را دارند. این پژوهش با تاکید بر سه شاخص «تعداد دفعات مراجعه»، «مدت زمان حضور» و «انگیزه حضور افراد»، معانی مختلفی که در ذهن آن ها نسبت به پارک مورد نظر شکل می گیرد را طبقه بندی می نماید. جامعه آماری پژوهش شامل 150 نفر از اقشار مختلف اجتماعی مراجعه کننده به این پارک بودند. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه با سوالات باز و بسته صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها از نوع کیفی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوا، تک تک پرسشنامه ها و مصاحبه های انجام گرفته به تفکیک، مورد تجزیه و تحلیل و کدگذاری قرار گرفت و به این ترتیب سطوح مختلف معنا از دید هر بازدید کننده استخراج شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که عامل زمان یا طول مدت آشنایی فرد با مکان، عامل مهمی در شکل گیری سطوح مختلف معنایی نسبت به مکان بوده است؛ به طوری که فرد در برخورد اولیه با مکان، تنها وجوه فیزیکی و کالبدی محیط را ادراک می نماید. با افزایش مدت زمان مراجعه و حضور در مکان، نسبت به مکان دلبسته می شود. در چنین سطحی افراد مکان را نسبت به احساسات، علایق و خاطرات فردی خود تفسیر می نمایند. سومین و عمیق ترین سطح معنا در افراد، احساس هویت مندی نسبت به مکان است که این حالت نیز با افزایش مدت زمان حضور افراد در مکان حاصل می آید. در چنین سطحی، انگیزه حضور افراد در مکان، فراتر از زیبایی و احساسات و علایق فردی آن ها بوده و شناخت آن ها از مکان شناختی فرا فردی و در مقیاس شهری است.