رویکردی داده بنیاد بر کاربست برنامه های ساختاری- راهبردی در نظام شهرسازی ایران

امروزه برنامه ریزی دیگر صرفا به عنوان حرفه ای علمی، فنی و یا وظیفه ای دولتی و حکومتی تلقی نمی شود؛ بلکه به مثابه پلی است که برنامه ریزان را در ارتباط با تغییرات نهادی قرار می دهد. به عبارت دیگر نظریه برنامه ریزی در خلاء اجتماعی، اقتصادی و یا سیاسی شکل نمی گیرند، بلکه به وسیله افراد و در موقعیت های اجتماعی با هدف تبیین وضع موجود و تجویز رویه ها و فرآیند مناسب تر صورت بندی می شود. این پژوهش با هدف معرفی توان تبیینی و تجویزی برنامه های ساختاری- راهبردی در بستر نهادگرایی به منظور ارتقاء ظرفیت کاربست آن در نظام شهرسازی ایران صورت پذیرفته است. به این منظور از روش نظریه پردازی داده بنیاد به عنوان راهبرد پژوهش بهره گرفته شده است. ابزارهای جمع آوری داده ها در این پژوهش مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، مصاحبه با کارشناسان، مدیران و صاحب نظران و مشاهده مشارکتی در محیط تحقیق بوده و مشتمل بر دو سطح کلان و خرد معرفی می باشد. در سطح کلان، شرایط و مولفه های نظام شهرسازی ایران، با جامعیتی فراگیر مورد توجه بوده و در سطح خرد، نمونه کاوی با هدف بررسی مقیاس محلی برنامه ریزی و مدیریت شهری در طرح توسعه و عمران شهر مشهد انجام شده است. در نتیجه این تحلیل ها، در ارتباط با نظام شهرسازی ایران و برنامه های ساختاری- راهبردی 159 مفهوم و 44 مقوله و نه مقوله کلان در شش سرفصل با استفاده از روش کد گذاری بازشناسی شد. از بین مقوله های شناسایی شده، نهادگرایی در برنامه های ساختاری- راهبردی به عنوان مقوله محوری انتخاب و مدل پارادایمی با تاکید بر شرایط علی، زمینه ای، مداخله گر و راهبردها و پیامدها ترسیم شد. بر پایه این مدل تحلیلی، برنامه ریزی ساختاری- راهبردی به عنوان چارچوب گفتمان و در ارتباط با بسیج اجتماعی و در بستر تغییرات نهادی، شرایط را به منظور توسعه در مقیاس ها و سطوح مختلف فراهم می سازد.