تغییرات ویژگی های مورفوفیزیولوژی و عملکرد اسانس برگ و گل سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench) با کاربرد برگی سدیم نیتروپروساید (SNP) تحت تنش خشکی

تنش خشکی یکی از محدود کننده ترین عوامل محیطی در رشد و تولید گیاهان محسوب می شود. سدیم نیتروپروساید (SNP) به عنوان یک تولیدکننده نیتریک اکساید (NO) در کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از تنش های غیرزیستی نقش دارد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی SNP بر رشد، عملکرد و برخی ویژگی های بیوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح کرت های خردشده در پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور-کرج در سال های زراعی 95-1394 طراحی و اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو عامل SNP در چهار سطح (صفر، 100، 200 و 400 میکرومولار) و تنش خشکی در سه سطح]30 (شدید)، 60 (متوسط) و 90 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی[بود. در مرحله گلدهی کامل گیاه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، برگ و گل، ماده خشک اندام های هوایی گیاه و نیز بازده اسانس برگ و گل اندازه گیری شد. همچنین، نمونه گیری از برگ ها برای اندازه گیری محتوای نسبی آب (RWC) و کلروفیل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و پراکسیداز (POD)، محتوی مالون دی آلدهید (MDA)، پرولین و فنل کل هم انجام شد. بر اساس نتایج آزمایش، بیشترین مقدار صفات مورفولوژیک اندازه گیری شده و وزن خشک شاخساره مربوط به محلول پاشی SNP با غلظت 200 میکرومولار تحت شرایط عدم تنش خشکی (شاهد) بود. بیشترین مقدار RWC با میانگین 78/9درصد در رطوبت 90 درصد ظرفیت زراعی (شاهد) و سطح 200 میکرومولار SNP به دست آمد. هم چنین غلظت های بالاتر SNP مصرفی (200 و 400 میکرومولار) در تنش متوسط (60 درصد ظرفیت زراعی)، توانست با افزایش فعالیت آنزیم های SOD و POD و کاهش محتوی MDA موجب تحمل تنش خشکی شود. بیشترین مقدار پرولین (16/7میکرومول بر گرم وزن تر) و فنل کل (127/4میلی گرم گالیک اسید بر گرم ماده خشک) هم مربوط به غلظت 400 میکرومولار SNP بود. در مجموع می توان گفت که کاربرد SNP در غلظت های بالاتر، تحت شرایط تنش خشکی، ضمن اینکه می تواند موجب تعدیل خسارت تنش شود، افزایش ترکیبات موثره گیاه را نیز می تواند در پی داشته باشد.