انتخاب مناسب ترین نوع گونه گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه های روان با استفاده از مدل AHP (مطالعه موردی: منطقه صمدآباد شهرستان سرخس)

رخداد مسائل زیست محیطی و اتلاف منابع طبیعی از جمله علل ایجاد راهکارهای مدیریت ریسک و بحران محیط زیست هستند. یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی منطقه صمدآباد شهرستان سرخس، هجوم ماسه های روان به مراکز سکونتی، راه های ارتباطی و تاسیسات زیربنایی است. سیستم محیطی در مقابل تنش ماسه های متحرک، واکنش نشان داده و با ایجاد اکوسیستم نبکا سعی در تعدیل فشار فرسایش بادی دارد. بنابراین توسعه جشم انداز نبکا می تواند به عنوان عاملی به منظور حفظ هماهنگی بین نیروهای عمل کننده ی زیست محیطی و کاهش آثار تخریبی ماسه های روان بر سیستم های انسانی عمل کند. در این راستا شناسایی سازگارترین گونه ی گیاهی نبکا از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از این پژوهش ارزیابی مقایسه ای نبکاهای منطقه صمدآباد شهرستان سرخس با استفاده از مدل AHP و معرفی مناسب ترین گونه ی گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه های روان از طریق تحلیل مولفه های مورفومتری آن است. به این منظور ابتدا مهمترین مشخصه های مورفومتری 120 نبکا نظیر ارتفاع نبکا، طول نبکا، حجم نبکا، ارتفاع گیاه، محیط گیاه، طول گیاه و حجم گیاه، از گونه های سبط پاکوتاه، اسپند و خارشتر با روش استفاده از ترانسکت اندازه گیری میدانی شد. سپس با ارزیابی مقایسه ای آنها از طریق مدل AHP، مبادرت به اولویت بندی نبکاهای مطالعاتی شد. نتایج نشان می دهد که نبکای گونه ی اسپند با وزن 0.4875 بیشترین ارجحیت و بهره وری را برای تثبیت ماسه های روان دارد. نبکای گونه ی خارشتر نیز با وزن 0.3161 نسبت به نبکای گونه ی سبط پاکوتاه از ارجحیت بیشتری برخوردار است.