نقش دوری از مواضع خطر در تاخیر اجل با تاکید بر آیه 154 آل عمران

مفسران پیرامون عبارت «لو کنتم فی‏ بیوتکم لبرز الذین کتب علیهم القتل إلی‏ مضاجعهم» دیدگاه های گوناگونی ارائه داده اند. نظر مشهور آن است که بر اساس این آیه، کسانی که در میدان جنگ به قتل می رسند به اجل محتوم خود می میرند. در اینجا این پرسش ایجاد می شود که آیا کشته شدن در جنگ، سرنوشتی غیرقابل پیش گیری برای مقتول است؟ آیا دوری از مواضع خطر در تاخیر اجل نقش دارد؟ یافته های تحقیق در پاسخ به پرسش های مذکور نشان می دهد مفاد آیات 2 انعام و 39 رعد و روایات ذیل آن مبنی بر تقسیم اجل به محتوم و معلق، کلید حل مسائل مرتبط با آیه مورد بحث است و بر اساس آن، قتل، لزوما از نوع اجل محتوم نیست، بلکه در معمول موارد از نوع اجل معلق است. بنابراین، دوری از میدان جنگ و دیگر مواضع خطر، می تواند در تاخیر اجل موثر باشد. با این حال، هر دو نوع اجل، «مقدر» الهی است و بر هر دو «کتب علیهم القتل» صدق می کند. فرض «محتوم» بودن اجل در همه قتل ها، عناصری همچون ارزشمندی ایثار جان در راه خدا، نهی از القای خود در هلاکت، تشریع قصاص و فواید آن، و توصیه به احتیاط را به چالش می کشد و با گستره ای از آموزه های قرآنی ناسازگار می نماید. سایر آیات مرتبط نیز در چارچوب این تحلیل قابل تفسیر است.