تغییرات مکانی وضعیت حاصلخیزی خاک شالیزارهای بخش جنوبی دشت فومنات

ارزیابی جامع کیفیت خاک های کشاورزی برای تصمیم گیری های خردمندانه که سبب تولید پایدار و حفظ محیط زیست می شود، ضروری است. بسیاری از مطالعات نشان دادند که شاخص کیفیت خاک که بر اساس ترکیبی از ویژگی های خاک است در مقایسه با ویژگی های فردی خاک بهتر می تواند شرایط خاک را توصیف نماید. در این تحقیق برای ارزیابی کیفیت خاک اراضی شالیزاری نیمه جنوبی دشت فومنات ابتدا با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی یک مجموعه داده های حداقل تهیه و سپس ویژگی های کمی خاک از طریق نمره دهی کیفی شد. در نهایت با وزن دهی به هر ویژگی (از طریق روش تجزیه به مولفه های اصلی) ، شاخص کیفیت خاک (SQI) بدست آمد و در نرم افزار GIS به پهنه تبدیل شد. نتایج نشان داد، بیشتر خاک ها (97 درصد نمونه خاک ها) هدایت الکتریکی کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر در گروه خاک های طبیعی و بدون محدودیت  قرار داشتند. بیشتر خاک های اراضی شالیزاری مورد مطالعه دارای pH مناسب و بدون محدودیت خاص بود. میانگین حسابی غلظت فسفر قابل استفاده به علت وجود تعدادی نمونه با غلظت زیاد از حد بحرانی آن (12 میلی گرم در کیلوگرم) بیشتر بود، اما در بیش از 50 درصد منطقه وضعیت نامطلوب فسفر وجود داشت. نزدیک به 76 درصد مناطق مورد بررسی دارای نیتروژن کل بالاتر از 0/2 درصد بودند که نشان دهنده ی کفایت نسبی این عنصر غذایی در بیشتر اراضی است. غلظت پتاسیم قابل استفاده در بیشتر مناطق مورد بررسی کمتر از حد بحرانی بود. بازنمایی شاخص کیفیت خاک نشان داد که بخش محدودی از اراضی شالیزاری که دارای کیفیت حاصلخیزی بدی بودند عمدتا متاثر از محدودیت عوامل ذاتی وایستای خاک مانند رس، کربن آلی و گنجایش تبادل کاتیونی خاک بودند، اما بیشتر اراضی مورد مطالعه دارای کیفیت حاصلخیزی متوسط بوده و مهمترین عامل محدود کننده آن کمبود عناصر غذایی فسفر و پتاسیم قابل استفاده است. این در حالیست که مصرف کودهای فسفر و پتاسیم در این ناحیه کم است.