کاربرد برنامه ریزی سازشی و شاخص های فازی- مکانی در ارزیابی سناریوهای تخصیص آب، (مطالعه موردی: حوضه ارس)

در مدیریت به هم پیوسته منابع آب، ارزیابی سناریوهای تخصیص آب پیچیده و از اهمیت بالایی برخوردار است. شاخص های متفاوت و بعضا متناقضی در مدیریت منابع آب مطرح اند و این شاخص ها مقادیر متفاوت در مکان های مختلف حوضه دارند. لذا ارزیابی سناریوهای تخصیص آب مستلزم انجام تحلیل های چندمعیاره مکانی می باشد. هدف مقاله حاضر، ارزیابی سناریوهای تخصیص منابع آب با استفاده از یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری مکانی بود. لذا برنامه ریزی سازشی با شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در حوضه ارس بکار برده شد. در گام اول، شاخص ها به دو صورت توده ای و توزیعی با وزن یکسان و در گام دوم به طور نمونه حساسیت روش برنامه ریزی سازشی به تغییر وزن یکی از شاخص ها با حفظ وزن مساوی برای سایر شاخص ها تحلیل شد. در گام سوم تصمیم گیری گروهی و فازی برای تعیین وزن شاخص ها اعمال و سپس سناریوهای یک تا پنج به ترتیب، حائز رتبه های پنجم، سوم، دوم، یکم و چهارم شدند. نتایج نشان داد که اعمال توزیع مکانی شاخص ها هم بر امتیاز و هم بر رتبه سناریوهای تخصیص منابع آب تاثیر قابل ملاحظه دارد. به طوری که ضریب همبستگی اسپیرمن رتبه بندی ناشی از به کارگیری دو شاخص توزیعی و توده ای معادل 6/0 به دست آمد. همچنین استفاده از روش برنامه ریزی سازشی، وزن گروهی-فازی و شاخص توزیعی، منجر به تغییر رتبه بندی و کاهش ضریب همبستگی تا میزان 0/2 می شود. نظر به تاثیرگذاری پارامترهای نوع شاخص ها و وزن گروهی- فازی آن ها بر نتایج رتبه بندی سناریوها، عدم لحاظ دو پارامتر مذکور می تواند منجر به عدم قطعیت قابل توجه در فرآیند ارزیابی سناریوها شود. لذا ضروری است توزیع مکانی مقادیر لحاظ شود و تصمیم گیری گروهی- فازی در تعیین وزن شاخص های ارزیابی به کار برده شود.