ارزیابی توان بالقوه دگرآسیبی برخی از علف های هرز بر خصوصیات جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی گیاهچه شاهی (Lepidium sativum)

تداخل شامل رقابت برای توان بالقوه محیطی و دگرآسیبی است. علف های هرز دگرآسیب با آزادسازی ترکیبات شیمیایی اصولا از نوع متابولیت های ثانویه از راه های مختلف نظیر ترشحات ریشه، تجزیه بقایا، آبشویی و تبخیر ممکن است موجب ایجاد اثرات مثبت، منفی و یا حتی خنثی بر محصولات زراعی شوند؛ بنابراین هدف از این آزمایش، ارزیابی توان بالقوه دگرآسیبی علف های هرز قیاق، خرفه و گل گندم بر خصوصیات جوانه زنی و میزان رنگیزه های فتوسنتزی شاهی در شرایط آزمایشگاهی بود.

برای آزمایش های زیست سنجی، غلظت های مختلف 0، 20، 40، 60، 80 و 100 درصد (عصاره 10 درصد وزن به حجم) از علف های هرز از قبیل قیاق، خرفه و گل گندم با کمک آب مقطر تهیه شد و سپس روی 50 عدد بذر گواهی شده شاهی به طور جداگانه اعمال گردید. در این آزمایش، صفاتی نظیر سرعت و درصد جوانه زنی و میزان رنگیزه های کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئیدها بر اساس روش استون سرد اندازه گیری شد.

برازش مدل رگرسیونی نشان داد که سرعت و درصد جوانه زنی شاهی تنها در غلظت های فراتر از 80 درصد عصاره آبی قیاق به طور معنی داری کاهش نشان داد. به ازای هر واحد افزایش درصد غلظت عصاره قیاق، طول ریشه چه، بنیه بذر، میزان کلروفیل کل و کاروتنوئیدهای شاهی به ترتیب به میزان 08/0 سانتی متر، 68/8، 007/0 و 007/0 میلی گرم بر گرم کاهش نشان داد. مطابق نتایج، بین غلظت های مختلف عصاره خرفه با صفات جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی شاهی یک رابطه نمایی برقرار بود. به طوری که در بیشتر موارد این صفات تا غلظت 40 درصد از شیب کاهشی ملایم برخوردار بودند، اما در فراتر از این غلظت با شیب تندی کاهش نشان دادند. در مورد گل گندم، درصد و سرعت جوانه زنی به علاوه طول ساقه چه شاهی تنها در غلظت 100 درصد به ترتیب معادل 67/14، 67/14 و 81/29 درصد کاهش نشان دادند، اما طول ریشه چه و بنیه بذر شاهی با افزایش غلظت های عصاره آبی گل گندم کاهش نشان دادند. بیشترین اثر کاهشی مربوط به تیمار 100 درصد به ترتیب به میزان 38/52 و 44/55 درصد بود. میزان کلروفیل کل شاهی در غلظت های 60، 80 و 100 درصد از عصاره گل گندم در مقایسه با شاهد به ترتیب معادل 37/14، 59/27 و 29/25 درصد کاهش نشان داد، اما اثر غلظت های 20 و 40 درصد عصاره گل گندم بر رنگیزه مورد بررسی معنی دار نبود. نتایج در مورد میزان کاروتنوئیدها مشابه نتایج کلروفیل کل بود.

مطابق نتایج، علف های مورد بررسی به ویژه خرفه در غلظت های بالا دارای اثر دگرآسیبی شدیدی بر ویژگی های جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی شاهی بودند. این امر نیازمند تحقیقات بیشتر در محیط طبیعی که گیاهان هدف در نزدیک هم می رویند، می باشد.

1- ترکیبات دگرآسیب حاصل از علف هرز خرفه به ویژه در غلظت های بالا، جوانه زنی بذر و رنگدانه های فتوسنتزی گیاه شاهی را نسبت به قیاق و گل گندم به شدت کاهش می دهد. 2- با توجه به اثبات اثر دگرآسیبی عصاره آبی حاصل از علف های هرز مورد بررسی، می تواند کاندیدی برای تولید علف کش های زیستی باشد.