جستار تطبیقی ویژگی های عروضی غزلیات سعدی، مولوی و حافظ

در پژوهش حاضر، ویژگی های اوزان 4350 غزل سه شاعر شاخص به لحاظ تفاوتها و تشابهات وزنی و ارتباط با مضامین و معانی آنها مقایسه شده است. چنانکه بسامد اوزان نشان میدهد که بحر "رمل و مجتث" در غزل سعدی و حافظ و بحر "هزج و مضارع" در غزل مولوی بیشترین بسامد را دارند. اوزان غزل سعدی و حافظ که در دو سده متفاوت میزیستند مشابهت بیشتری دارند تا اوزان غزل سعدی و مولوی، که هم عصر بوده اند. رایجترین اوزان غزلیات سه شاعر، شامل 30 وزن است که 15 وزن آن بیشتر از سایرین بکار رفته اند. سعدی و حافظ اوزان ابداعی ندارند، در حالیکه نوآوری های وزنی در اوزان متناوب و تکراری مولوی بیشتر مشاهده می شود که چه بسا، مجالس سماع و وجد و اشتیاق اصحاب خانقاه درخلق آنها موثر بوده است. بیشترین کاربرد مختص اوزان بحور متفق الارکان است که بالاترین بسامد را در شعر سه شاعر نشان میدهد. هرچند برخی از تحقیقات اوزان و معانی آنها را بای یکدیگر مرتبط میدانند، مضامین غزل سعدی؛ مولوی به اوزان خاصی مرتبط نیستند و انواع مضامین نظیر شادی و اندوه و عشق و فراق و وصال و امورعرفانی بدون توجه به وزنی خاص بیان شده اند.<-p> <-p>