سیر تحول شطح از کتاب النور بایزید بسطامی تا حسنات العارفین دارا شکوه

کاوش در ساختار صوری و معنوی چند شطح بحث برانگیز قرون اولیه تصوف و سایر شطحیاتی که از قرن ششم تا قرن یازدهم در آثار عرفانی دست به دست گشته اند، نشان میدهد که هر چه از سده های نخست میگذرد، شطح گویی به تقلید و ابتذال متمایل گشته و از ویژگی های معروف و مرسوم شطح حقیقی فاصله میگیرد. این پژوهش پس از بیان مبانی نظری شطح و ویژگی های آن، دوران شطح گویی را بنابر منابع موجود، به سه دسته تقسیم میکند؛ بعد از بررسی شطح هر دوره با محوریت ویژگی های قراردادی شطح، به نقد و بررسی دوره ها پرداخته و نشان میدهد شطح حقیقی تنها در دوره های اول تصوف از زبان بایزید و خرقانی و حلاج شنیده شده است و پس از آن هر چه هست؛ یا تقلید و تکرار، و یا دریافتهای عرفانی است که به تعبیر نادرست و به عنوان شطح، در آثار صوفیه ضبط شده اند.<-p>