مطالعه تایپوگرافی خط میخی پارسی باستان در کتیبه های سلطنتی هخامنشی

خط به عنوان اصلی ترین عنصر بصری، نقش کاربردی بسزایی در شکل گیری و تعالی فرهنگ و تمدن داشته است. خط و نوشتار یک راه حل کاربردی برای اعتلای فرهنگ و توسعه دادوستد بوده است. در تاریخ خط نگاری ایران، آثار خط میخی دوران هخامنشی از چند جهت اهمیت دارد. ریشه های تصویری خط میخی ایران باستان، از خط میخی اکدی گرفته شده و خط میخی در دوره هخامنشیان تکامل یافته است. تا به امروز مطالعات زیادی در حیطه خوانش زبانی خط میخی صورت گرفته است که بیشتر بر جنبه های تاریخی و هویت خط باستانی میخی هخامنشی دلالت دارند. مهم ترین کاربرد تایپ، قابلیت خوانایی صحیح اطلاعات و خوانایی (خوانش بصری) است و خط میخی هخامنشی از قابلیت خوانایی خوبی برخوردار است. این خط دارای ساختاری منظم، فضای تنفس بصری مناسب و فاصله میان سطر همسان است. فضای منفی میان حروف در این خط به طور هدفمند بوده و گفتمان فرمی مشترکی میان فرم شخصیت ها حضور دارد. این مقاله ضمن بررسی ویژگی های بصری و ساختاری خط میخی هخامنشی، از منظر تایپوگرافی به مطالعه عناصر بصری خط میخی پرداخته است. روش تحقیق مقاله حاضر از نوع تاریخی - تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد ریشه های تایپوگرافی به مفهوم زیبایی، خوانایی نوشتار و بیانگر بودن حروف در ساختار فرمی الفبای خط میخی پارسی باستان مشاهده می شود و هخامنشیان سعی داشتند خط را با اصول و مبانی زیبایی شناسانه ای نقش نمایند. طراحی تایپ نیز ساختار و چارچوب مشخصی و مرزهای مشترکی با تایپ های میخی هخامنشی بر روی کتیبه ها دارند و برخی از این اصول تایپوگرافی در خط میخی هخامنشی مشاهده می شوند. در این مقاله نگارندگان سعی دارند جلوه های بصری خط را از منظر بصری و کاربردی مطالعه نموده و آن ها را از منظر تایپوگرافی1</sup> مدرن بررسی نمایند. همچنین در این مقاله کیفیت بصری نظام نوشتاری این خط بررسی شده است.