علم تشریح در متون مرجع طب ایرانی (دوران تمدن اسلامی)

تشریح علمی است که از اعضای انسان و چگونگی ترکیب آن ها بحث می کند و دارای اهداف مختلفی از جمله معرفت به کمال صنع الهی و دست یافتن به علل امراض و درمان آن ها می باشد. تشریح در دوران اسلامی وظایف الاعضاء (فیزیولوژی) را نیز شامل می شده است. هدف از این  مطالعه نگرشی بر علم تشریح در متون مرجع طب ایرانی (دوران تمدن اسلامی) است.

این مطالعه یک پژوهش کیفی است که به روش تحلیل محتوا و با تمرکز بر کتب مرجع طب ایرانی انجام می پذیرد. این مطالعه در مراحل چندگانه (یافتن کلیدواژه ها، جستجو در متون مرجع طب ایرانی- اسلامی، جستجو در کتب تاریخی و دایره المعارف های اسلامی، جستجو در بانک های الکترونیکی فارسی و لاتین، دسته بندی، مرتب سازی، مقایسه کردن) انجام شد.

علم تشریح مقدمه طبابت و جراحی بوده است و آثار کالبدشناسی اطبای مسلمان نیز مانند اروپاییان متاثر از کارهای جالینوس می باشد. پزشکان مسلمان بنا به شواهدی کالبد شکافی هم می کرده اند و در جراحی متبحر بوده و استادانی بنام در تشریح به جهان عرضه کرده اند.

اساس آناتومی جدید که به دست وزالیوس به این جایگاه رفیع رسیده، همان تشریح ایرانی- اسلامی بوده است که پس از تصحیح متون تشریحی جالینوس به اروپا راه یافت. با دیدگاه کل نگر طب پیشینیان ما، لزوم بررسی و پژوهشی بیش تر در این زمینه و تطبیق آن با علم نوین با توجه به ابعاد گسترده آن پیشنهاد می گردد.