(مروری بر سیستم نوین ویرایش ژنومی (CRISPR))

طی دهه های اخیر پیشرفت علم ژنتیک در زمینه دست ورزی ماده ژنتیک و به سبب آن درمان بیماری ها چشمگیر بوده است. البته این نکته قابل ذکر است که این دست ورزی های ژنتیکی در سطوح مختلف مانند DNA و RNA انجام می گیرند. روش های قدیمی تر ویرایش ژنومی، شامل مگانوکلئازها (MN)، نوکلئازهای انگشت روی (ZFN) و نوکلئازهای فعال کننده شبیه فاکتور رونویسی (TALEN) هستند که عملکرد خود را با ایجاد برش های دورشته ای (DSBs) انجام می دهند و پس از برش، سلول از طریق دو سیستم ترمیمی خود به نام های نوترکیبی همولوگ (HR) و اتصال انتهای غیرهمولوگ (NHEJ) سعی در ترمیم این برش دارد. تکنولوژی (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeat) CRISPR/Cas در سال های اخیر کشف شده که با توجه به قابلیت های این سیستم و قابلیت هایی که از طریق مهندسی ژنتیک به آن اضافه شده، تبدیل به پرکاربردترین ابزار ویرایش ژنومی شده است. در این مطالعه به مدت سه ماه در پاییز و زمستان 1397، در سایت های Pubmed و Web of science با استفاده از کلید واژه هایی مانند CRISPR، Types of CRISPR، gRNA، Cas9 و CRISPR-Cas9 nickase سرچ شده است که در نهایت از بین حدود چهارصد مقاله، تعداد شصت و یک مقاله برای مطالعه دقیق تر انتخاب شده است و مطالبی از این مقالات در این مقاله مروری آورده شده است. روش های مهندسی ژنتیک توانسته با انجام تغییرات موفقیت امیزی در این سیستم، آن را به کارآمدترین ابزار ویرایش ژنومی در سال های اخیر تبدیل کند. محققین در تلاشند با رفع مشکلاتی مانند اختصاصیت بالا، برش جایگاه های غیر هدف، نحوه انتقال به سلول و راه اندازی سیستم ترمیمی مناسب، بتوانند به سیستمی برای درمان بیماری های مختلف دست یابند. با توجه به پیشرفت روزافزون این تکنولوژی وامکان شناسایی پروتئین های جدید که مزایای بیشتری نسبت به پروتئین های موجود مانند cas9 و Cpf1 دارند، درمان بیماری های ژنتیکی در اینده ای نه چندان دور، دور از ذهن نمی باشد.